Nguyễn Phi Vân
Chuyên gia
Đó là câu nói nguyên văn của một người bạn mà tôi dịch lại từ tiếng Anh “Don’t fight the insignificant wars” trong một cuộc trao đổi về chính trị công sở. Là người đã trải qua thăng trầm trong sự nghiệp và thành công trong lĩnh vực của mình, có lẽ ông nhìn rất rõ “thói đời”, không cho phép bản thân mình bị cuốn vào những cuộc chiến vặt vãnh mất thời gian nữa.
Nhưng tình thật, là ở ngoài kia, người ta đang chiến quá nhiều những cuộc chiến vặt vãnh….
Như nào là cuộc chiến vặt vãnh? Đó là khi người ta lao vào đánh nhau, đập nhau, sát thương nhau chẳng vì điều gì hay ho cả. Họ làm thế, chẳng qua để thoả mãn cái ego cá nhân, cái tôi to vật vã, để chứng minh rằng mình quyền thế hơn, đại ca hơn, nắm quyền sinh sát trong tay hơn. Có khi, họ làm thế chỉ để chứng tỏ chủ quyền lãnh thổ, địa bàn, và chém hết những “rủi ro” tiềm năng có thể nguy cơ ảnh hưởng đến quyền lực tuyệt đối của họ. Thiệt ra, ở nhiều nơi, công sở cũng giống như xã hội đen. Vì lợi ích và quyền lực, con người dù ở hoàn cảnh nào cũng bày trò chính trị và xử nhau như băng đảng. Nhóm lợi ích này dành giật địa bàn của nhóm lợi ích kia. Băng đảng này tìm cách triệt hạ băng đảng kia. Và những câu chuyện vô trung sinh hữu hay binh pháp 36 kế đều được dàn ra thành những kịch bản phim lắt léo, hết hồn nhất, xi nê nhất. Đời thật mà tưởng phim, nhưng lại là đời thật. Tả cả, đều bắt đầu và được nuôi dưỡng bằng 3 chữ tham sân si. Và nó được diễn tập và ứng dụng thực tế nhất trong chính trường, trong thế giới làm ăn, kinh doanh, công sở, nơi mà lợi ích cụ thể bằng tiền bạc, danh vọng, thế lực là những phần thưởng khiến người ta vận động và cào cấu mỗi ngày.
What if - thay vì thế, nếu người ta học cách mở lòng chia sẻ, cộng tác, cùng làm cùng giải quyết vấn đề, cùng xây dựng giang san thì có phải hay hơn, có phải tốt hơn, có phải lợi lạc hơn cho tất cả mọi người không? Giặc ngoài không lo, quánh nhau trong ruột thỉ nào có ích lợi gì? Đó là chưa nói, lo quánh nhau cho sướng, thắng thua sao không biết, thiệt hại cuối cùng đều là trong nhà mình. Lưỡng bại câu thương. Hai đứa trong nhà đánh nhau, cả hai đều lăn ra mệt, và cả tổ chức yếu đi. Trong khi đó, đối thủ bên ngoài người ta không cần làm gì hết, chỉ lo cung cúc làm ăn, thì họ đương nhiên mạnh lên. Vậy, nghĩa là mình tự đánh bản thân mình, tự hại mình để cho đối thủ bên ngoài họ thắng? Ủa là sao? Có cái thứ tư duy gì mà nó vô lý vậy không ta? Ủa vậy tại sao mấy người lại bắt đầu? vì điều gì? vì kết quả gì? vì mục tiêu gì? Chẳng phải là một mục tiêu chung rất hay ho nào đó hay sao? Giờ thành cái mặt trận hỗn độn như này là ý gì? Hay mình làm mất thời gian, sức lực và năng lượng nhau chơi vì đời này nhàm chán quá, chưa đủ drama để ta thoả mãn?
Có khi, tất cả chúng ta đều hiểu, nhưng đều không cưỡng lại được ma lực của quyền thế. Có khi, cuộc đời ta thật ra không có gì hay ho cả, nên ta khát khao chút chua cay của những cuộc chiến linh tinh. Có khi, ta coi thường chính bản thân mình nên mong muốn cào cấu sự chú ý của nhân loại. Có khi, ta cũng chẳng hiểu mình sinh ra để làm gì nên không phân biệt đâu là điều quan trọng trên hành trình nhân gian. Có khi, ta tưởng sống là chiến đấu, nên cuống cuồng lao vào những trận chiến tự tạo ra để cảm nhận sự tồn tại của chính bản thân mình. Có khi….
Dù lý do có là gì, dù ta có biện hộ ra sao cho những cuộc chiến vặt vãnh trong đời, điều đó cũng thật vô minh, vì chúng chẳng tạo ra bất kỳ giá trị gì cho ai, cho đám đông hay cộng đồng nào, ngoài những thứ chất thải cực kỳ toxic. Thứ chất độc này không những nhuộm đen trái tim của tất cả những ai đang vận vào cuộc chiến, mà còn huỷ hoại cả niềm vui, hạnh phúc, và giá trị sống của chính kẻ gây ra những cuộc chiến không có miếng logic nào. Loài người cuối cùng là tự mình giết mình, chẳng cần ai khác. Họ giết nhau bằng sự đen đúa trong tim, từ sự vô minh trong nhận thức, từ sự bơ vơ vì chẳng biết phải dựa vào niềm tin và sự thật nào. Thắng, với họ, là sự huy hoàng của cái tôi trong những cuộc chiến vặt vãnh. Thua, dù họ không nhìn ra, vì đã không nhận ra ý nghĩa thật của thời gian ngắn ngủi trên đời. Nếu ta sinh ra chỉ để tham gia vào những cuộc chiến vặt vãnh đến như vậy, what for? để làm gì cơ chứ? What’s the point? Ta sinh ra chỉ để trở thành những tác nhân vặt vãnh thế thôi sao? Đau!
Cho nên, có đôi khi ta nên dừng lại, dừng tất cả những cuộc chiến vặt vãnh lại, chỉ để hỏi mình what for - để làm gì cơ chứ. Cho nên, có khi ta off cái ngòi nổ của sự hung hăng, bật sáng chiếc đèn soi đường, để nhìn lại và nhìn rõ hơn điều gì là quan trọng. Có rất nhiều thứ ta đang lao vào, rất nhiều cuộc chiến vặt vãnh trong đời mà ta sẽ bật cười khi chợt nhận ra. Có khi, cứ phải bỏ qua và bước qua sự vặt vãnh của chính bản thân mình, để thấy những điều bình thường vĩ đại hơn trong cuộc sống. Làm gì làm, có khi nên tập trung nhiều hơn vào những thứ tạo ra giá trị cho bản thân và cho tất cả mọi người, thay vì chìm bất lực vào những chiến trường vặt vãnh….
Nguyễn Phi Vân