Nguyễn Phi Vân
Chuyên gia
Trong sự chuyển động quá nhanh quá nguy hiểm của công nghệ, của siêu kết nối, của áp lực phải thành ai đó, thành thứ gì đó ghê gớm chỉ sau 1 đêm, con người của thế kỷ này không còn kịp nhìn thấy nhau. Có chăng, cũng là nhìn người, nhưng thấy toàn thứ khác.
Hàng ngày, có rất nhiều người lướt qua đời chúng ta, và họ không thấy ta, hay ta cũng chẳng kịp nhìn thấy họ. Ta thấy gì? Họ thấy gì? Có thể là thấy một con số. Đây là hồ sơ thứ 5 dự thi, hồ sơ thứ 20 xin tuyển dụng, là nhân sự mới trong nhóm 200 mới bổ sung, là thứ 15 đang xếp hàng, là số vé 55 đang trong list khách hàng phải trả lời, vv và vv. Họ là ai ta không biết. Họ chỉ là một con số chờ xử lý, và ta chỉ muốn lẹ lẹ xử lý cho xong để công việc hoàn thành, để về còn đi cà phê cà pháo nhậu nhẹt đồ. Còn họ là ai, họ đang gặp khó khăn gì, câu chuyện của họ ra sao không ai care. Con người vốn đã ích kỷ, nay lại phải nhanh nhanh cho qua, lại càng thêm phần hời hợt, vô cảm với những con số. Chỉ là con số thôi. Saio phải care?
Ta thấy gì? Họ thấy gì? Có thể là thấy một sự rủi ro. Đứa kia có thể là đối thủ của mình, có thể lấy mất job, cướp mất chức vụ mới đang so găng cực căng trong công ty, có thể cưỡm mất hợp đồng, xoá sổ mình, hạ bệ mình, làm giảm giá trị mình trong mắt ai đó khác, vv và vv. Lại là con người, chỉ lo sợ và bảo vệ lợi ích của bản thân. Cũng vì vậy mà nhìn đâu cũng thấy rủi ro, nhìn ai cũng thấy rủi ro, nhìn chỗ nào cũng soi trước xem có hại gì không đã. Ở tâm thế đó, ta không mở lòng, ta không lắng nghe vì ta chẳng quan tâm gì tới ai khác cả. Ta chỉ đóng khung không gian và thời gian xung quanh mọi sự an toàn và lợi ích chính đáng của bản thân mình. Tâm không mở, trí đương nhiên không mở, và việc cộng tác, một trong những kỹ năng quan trọng nhất của thế kỷ 21 đương nhiên không cách nào ứng dụng được. Ta không nhìn thấy người. Ta chỉ nhìn thấy rủi ro.
Cũng có khi, ta ma lanh hơn, nên không nhìn thấy rủi ro, mà nhìn thấy cơ hội lợi dụng. Ta biến tất cả bọn họ thành công cụ lợi dụng để đạt được những khát khao, mong ước, giấc mơ vô tận của bản thân. Who cares who they are? Ai thèm quan tâm họ là ai. Họ chỉ là những chiếc búa chiếc rìu, là cây đinh con tán để ta xài xạc, giúp ta đào bới cho ra sự thèm khát của bản thân. Ta chỉ quan tâm tới việc mình có đạt được dục vọng đó hay không. Còn chuyện họ là ai, họ cảm thấy thế nào và hậu quả ra sao sau khi bị lợi dụng ta đế muốn biết. It’s me, me, me - Cả vũ trụ quay quanh một mình ta. Tất cả là cho ta, về ta, tập trung hết vào ta. Vậy thôi. Còn lại thế giới này ra sao, loài người đau khổ thế nào là chuyện của họ. Ta không nhìn thấy người. Ta thấy cơ hội lợi dụng.
Có khi, ta thật ra cũng chẳng hề lợi dụng, vì ta trả tiền cho họ để làm công cho ta. Trao đổi đó là giao dịch công bằng. Họ biến thành công cụ. Mà đã là công cụ, thì còn xài được ta xài, không xài được ta quăng. Họ là đồ vật mang tính công năng. Và vì vậy, ta xác định không hề có chút cảm xúc nào cần được thả vào đây. Chỗ làm lụng, không care ai cảm thấy thế nào. Còn xài được xài. Không xài được dẹp. Rất ư là functional - mang tính công năng, không có tình cảm tình củm gì ở đây hết. Ta vì vậy không nhìn thấy người. Ta thấy công cụ.
Còn rất nhiều cách nhìn khác, muôn hình vạn trạng, nhưng chung qui là nhìn người nhưng chẳng thấy người. It’s OK. Không sao. Đó là lựa chọn của bạn, và mỗi người chúng ta đều có cách nhìn khác nhau về con người và cuộc sống. Tuy nhiên, nếu bạn nhìn người khác chẳng thấy người, thì cũng đừng expect - mong chờ chi chuyện người ta nhìn bạn mà thấy người. Mình chơi sao thì người ta cũng y chẳng cái luật đó mà chơi lại mà thôi. Bạn không care ai thì ai care bạn? Bạn không coi ai ra gì thì ai thèm coi bạn ra gì? Bạn nhìn người ta như con số, như công cụ, như một lũ ngu si cho bạn lợi dụng thì ai nó khùng mà chơi đẹp chơi tốt với bạn? Đời này không có đường một chiều. Vũ trụ này công tâm lắm. Sống sao thì nhận lại i sì như vậy. Qua mặt ai, lừa tình ai thì cũng chỉ được một đoạn mà thôi. Đời này không có kẻ ngu. Bạn hành xử sao thì cũng sẽ nhận về chiếc boomerang như vậy.
Do you see people as people? Vậy thì có khi bạn nên tự hỏi mình, mình có nhìn người thấy người không hay đang thấy thứ gì đó khác? Khi thấy người, vũ trụ sẽ mở ra nhiều cánh cửa hay ho khác. Bạn sẽ trở nên bao dung hơn, dễ cộng tác và phát triển hơn, dễ vượt qua khủng hoảng hơn, xây dựng quan hệ bền vững hơn, nhận được nhiều sự giúp đỡ và hỗ trợ hơn để thành công…. Cơ mà lựa chọn sống sao, làm gì là của mỗi người. Chẳng ai dạy được ai. Chẳng ai ép nổi ai. Đời mà, có vay có trả và có qua có lại. Do you see people as people?
Nguyễn Phi Vân
