Tham khảo
The Power Struggle of Relationships
Emotional power in a relationship can corrupt just like any other type of power
Published on November 25, 2012 by Ian H. Robertson, Ph.D. in The Winner Effect
Lúc đó chúng tôi đang ngồi quanh một bếp lửa lách tách trong một túp lều ở vùng nông thôn, một nhóm khách và chủ nhà đang thư giãn sau một ngày đi bộ trong mùa đông. Nhưng thậm chí chúng tôi cảm thấy rất sảng khoái trong cuộc trò chuyện với những người mới quen, sau vài tiếng thì những câu chuyện phiếm cũng trở nên nhạt dần, tan biến khi tất cả chúng tôi đều nhận ra sự tương tác đặc biệt giữa hai vị khách.
Câu chuyện giữa họ cứ như là chúng tôi không có mặt ở đó vậy, và cô ấy hành động cứ như là cô ấy một mình trong phòng với người đàn ông trông dáng tiều tụy, với mắt nhìn cúi xuống, đang nốc thêm một ly whisky nữa.
Nếu đây là nơi làm việc, cô ấy sẽ không có cơ hội - sự quấy rối, bắt nạt, sự độc ác về tinh thần - bất kỳ sự phán xét hay phán quyết nào cũng sẽ vạch trần cô ấy. Đó là 1 sự làm bẽ mặt công khai trước những người lạ.
Và người đàn ông này là chồng của cô.
‘Chris’ – không phải tên thật của anh – chấp nhận điều đó như 1 chú chó. Và anh càng chấp nhận, trông cô càng trở nên trơ trẽn 1 cách lạ lùng: mắt cô sáng lên, giọng cô càng điêu ngoa và bản chất thú tính của cô càng trở nên cay độc. Cô lộ vẻ đắc thắng và 1 cái gì đó tồi tệ hơn nhiều - sự khinh bỉ.
'Karen’ – không phải tên thật của cô – rõ ràng là người chiến thắng trong trận đấu này: đôi mắt biết nói của cô là đôi mắt của 1 kẻ chiến thắng, giống như 1 đối thủ thỉnh thoảng liếc ngang liếc dọc về phía chúng tôi như thể chúng tôi là những vị Hoàng đế được trông đợi để tán đồng hoặc phản đối cuộc sống tinh thần của kẻ thất bại đáng thương này.
John Gottman là chuyên gia nổi tiếng thế giới về những mối quan hệ và ly dị. Nghiên cứu của ông cho thấy sự hiện diện của sự khinh bỉ trong lời nói hoặc thái độ của 1 đối tác trong hôn nhân là 1 dấu hiệu cho thấy mối quan hệ đang chết. Nhưng sự khinh bỉ đến từ đâu? Cái gì đã tiếp năng lượng cho nó?
Ở 1 mức độ nào đó, sự khinh bỉ xuất hiện từ quyền lực mà Karen có đối với Chris. Quyền lực tức là có sự kiểm soát đối với những thứ mà người khác cần và muốn...và kiểm soát những thứ mà họ sợ. Chris yêu Karen, và cô đã kiểm soát được thứ mà anh muốn nhất - tình cảm của cô. Cô cũng kiểm soát được thứ mà anh sợ nhất - bị cô bỏ rơi.
Do đó, cô có quyền lực cảm xúc đáng kể đối với anh- nhưng tại sao điều đó làm cô cảm thấy khinh bỉ anh? Nghiên cứu của Deborah Gruenfeld và cộng sự ở đại học Stanford đưa ra 1 lí do khả thi: nếu chúng ta đánh thức những cảm giác quyền lực ở người bình thường thì họ bắt đầu xem những người khác như đồ vật.
Họ cho thấy khi những sinh viên được 'bồi dưỡng' với quyền lực bằng cách hồi tưởng lại 1 tình huống trong quá khứ của họ mà họ có quyền lực đối với 1 ai đó, họ cũng có xu hướng xem người khác theo quan điểm người khác có lợi cho họ như thế nào. Ví dụ, họ có thể thông báo rằng họ liên lạc với người khác khi họ cần 1 điều gì đó từ họ và họ ít có khả năng thông báo là họ thực sự thích 1 đồng nghiệp không phụ thuộc vào sự hữu ích của người đó đối với họ. [ii]
Và 1 khi bạn bắt đầu xem người khác như đồ vật, những hành động của họ nằm dưới sự kiểm soát của bạn, thì thật dễ dàng để bắt đâu cảm thấy khinh thường họ. Những đồ vật không có tự do ý chí và không đưa ra quyết định. Làm sao chúng ta có thể thấu cảm với 1 đồ vật?
Rõ ràng là Karen không thấu cảm với sự nhục nhã và đau khổ của Chris. Cô chơi với anh như 1 con mèo vờn 1 con chuột. Nhưng thiếu thấu cảm, thậm chí độc ác, không ngang bằng với khinh bỉ. Điều đó đến từ đâu?
Sự bất hoà nhận thức gần như chắc chắn đóng 1 vai trò. Lý thuyết bất hoà nhận thức của Leon Festinger cho rằng chúng ta bị thúc đẩy mạnh mẽ để duy trì sự nhất quán trong những suy nghĩ, cảm xúc và hành động và tối thiểu hoá xung đột giữa chúng. Nghiên cứu gần đây đã xác định được 1 phần của thùy trán của não gọi là 'dorsal anterior cingulate cortex' như 1 cơ chế quan trọng trong việc điều hoà xung đột này [iii].
Quyền lực cảm xúc của Karen đối với Chris làm cô xem anh như 1 đồ vật dưới sự kiểm soát của cô, hành vi của cô là xấu. Nhưng Karen xem bản thân cô như 1 người tử tế, và điều đó dẫn đến sự bất hoà giữa hình ảnh bản thân của cô và những hành động của cô. Và vì chúng ta bị thúc đẩy 1 cách mạnh mẽ để làm giảm sự bất hoà, nên tâm trí cô trong vô thức làm điều đó bằng cách phát triển sự khinh bỉ với Chris, điều đó phù hợp với cách mà cô đối xử với anh.
Karen không phải là 1 người bị rối loạn tâm lý, có thiên hướng về sự độc ác trong suốt cuộc đời cô. Cô và chồng cô đã rơi vào 1 tình huống mà cô nắm mọi quyền lực trong mối quan hệ của họ. Karen có tất cả quyền lực cảm xúc và quyền lực đó bắt đầu làm cô hư hỏng, đi đến chỗ tin rằng cô là người chiến thắng trong trận chiến cảm xúc kì lạ mà chúng ta chứng kiến.
Chris bắt đầu bộc lộ những triệu chứng của sự bất lực cùng cực- thụ động, mất chủ động, trầm cảm, lòng tự trọng thấp, sợ hãi- đó không phải là 1 kiểu người hấp dẫn với bất kì đối tác nào - nam hoăc nữ- không ai yêu 1 kẻ thất bại. Quyền lực mà Karen có làm cô không lo lắng và không thấu cảm trong những hành động của cô với Chris, và hành động rút lui, không có khả năng tự bảo vệ và uống rượu của anh đơn giản là xác nhận sự hợp lý hoá làm giảm bất hoà của hành vi kì lạ của cô bằng cách xem anh như 1 người thảm hại, kinh tởm. Và sự khinh bỉ đến từ nơi đó.
Bạn có thể cảm thấy kì lạ vì tôi chọn 1 ví dụ về phụ nữ bạo hành đàn ông, trong khi trên thế giới nhiều phụ nữ là nạn nhân của sự bất bình đẳng quyền lực so với đàn ông. Đàn ông không bị tước đi nhân quyền về giáo dục, những mối quan hệ và công việc bởi những hệ thống chính trị và tôn giáo vì giới tính của họ ở nhiều nước trên thế giới. Còn phụ nữ thì ngược lại. Kết quả là sự bất lực của hàng trăm triệu phụ nữ về cơ bản định hình bộ não của họ, làm giảm khả năng thay đổi hoàn cảnh của họ.
Tôi chọn Karen và Chris vì dễ dàng hơn để kể câu chuyện về hành vi của họ hơn là 1 câu chuyện đàn ông bạo hành phụ nữ. Vì khi đó chúng ta có thể trong vô thức tưởng tượng hình ảnh người đàn ông không tránh khỏi sẽ thống trị phụ nữ.
Nhà Triết học người Anh Bertram Russell cho rằng quyền lực là thứ cơ bản của những mối quan hệ con người giống như năng lượng với vật lý. Dù chúng ta có thích hay không, quyền lực là trung tâm của tất cả những mối quan hệ của chúng ta. Có 1 mối quan hệ ý nghĩa với 1 người mà không có quyền lực đối với người đó là không thể xảy ra được, và anh/ cô í cũng phải có 1 số quyền lực đối với bạn. Vấn đề là, để cho những mối quan hệ tồn tại cần có 1 sự cân bằng quyền lực để ngăn không cho quyền lực bị sai lạc.
Nguồn: PsychologyToday
@ Gottman nói rằng ông có thể ngồi trong 1 nhà hàng và nghe lén 1 cặp đôi ở bàn bên cạnh nói chuyện và có thể biết được liệu họ có nên bắt đầu suy nghĩ về việc thuê luật sư và phân chia quyền giám hộ con cái.
Nếu ông phân tích 1 cặp vợ chồng đang nói chuyện trong 1h thì ông có thể dự đoán được với độ chính xác là 95% liệu cặp đó vẫn ở trong hôn nhân trong 15 năm sau. Nếu ông quan sát 1 cặp vợ chồng trong 15 phút, tỷ lệ thành công của ông khoảng 90%.
Làm thế nào ông có thể biết được?
Ông tập trung vào 4 yếu tố: sự phòng vệ, khước từ, chỉ trích và khinh bỉ. Trong đó, khinh bỉ là yếu tố quan trọng nhất. Nếu Gottman quan sát thấy 1 hoặc cả 2 người đều bộc lộ sự khinh bỉ đối với người kia thì ông xem đó như dấu hiệu quan trọng nhất cho thấy hôn nhân đang có vấn đề. Gottman phát hiện thấy, trong thực tế, sự hiện diện của sự khinh bỉ trong 1 cuộc hôn nhân thậm chí có thể dự đoán những thứ như 1 người chồng hoặc vợ nhận được sự ghẻ lạnh của người kia nhiều như thế nào; khi người bạn yêu bộc lộ sự khinh bỉ đối với bạn sẽ ảnh hưởng đến chức năng của hệ thống miễn dịch của bạn. “Khinh bỉ gắn bó chặt chẽ với ghê tởm, và khinh bỉ và ghê tởm tức là hoàn toàn muốn từ chối và xua đuổi 1 ai đó ra khỏi cộng đồng.”
(tham khảo sách "Blink : the power of thinking without thinking"- Malcolm Gladwell)
The Power Struggle of Relationships
Emotional power in a relationship can corrupt just like any other type of power
Published on November 25, 2012 by Ian H. Robertson, Ph.D. in The Winner Effect
Lúc đó chúng tôi đang ngồi quanh một bếp lửa lách tách trong một túp lều ở vùng nông thôn, một nhóm khách và chủ nhà đang thư giãn sau một ngày đi bộ trong mùa đông. Nhưng thậm chí chúng tôi cảm thấy rất sảng khoái trong cuộc trò chuyện với những người mới quen, sau vài tiếng thì những câu chuyện phiếm cũng trở nên nhạt dần, tan biến khi tất cả chúng tôi đều nhận ra sự tương tác đặc biệt giữa hai vị khách.
Câu chuyện giữa họ cứ như là chúng tôi không có mặt ở đó vậy, và cô ấy hành động cứ như là cô ấy một mình trong phòng với người đàn ông trông dáng tiều tụy, với mắt nhìn cúi xuống, đang nốc thêm một ly whisky nữa.
Nếu đây là nơi làm việc, cô ấy sẽ không có cơ hội - sự quấy rối, bắt nạt, sự độc ác về tinh thần - bất kỳ sự phán xét hay phán quyết nào cũng sẽ vạch trần cô ấy. Đó là 1 sự làm bẽ mặt công khai trước những người lạ.
Và người đàn ông này là chồng của cô.
‘Chris’ – không phải tên thật của anh – chấp nhận điều đó như 1 chú chó. Và anh càng chấp nhận, trông cô càng trở nên trơ trẽn 1 cách lạ lùng: mắt cô sáng lên, giọng cô càng điêu ngoa và bản chất thú tính của cô càng trở nên cay độc. Cô lộ vẻ đắc thắng và 1 cái gì đó tồi tệ hơn nhiều - sự khinh bỉ.
'Karen’ – không phải tên thật của cô – rõ ràng là người chiến thắng trong trận đấu này: đôi mắt biết nói của cô là đôi mắt của 1 kẻ chiến thắng, giống như 1 đối thủ thỉnh thoảng liếc ngang liếc dọc về phía chúng tôi như thể chúng tôi là những vị Hoàng đế được trông đợi để tán đồng hoặc phản đối cuộc sống tinh thần của kẻ thất bại đáng thương này.
John Gottman là chuyên gia nổi tiếng thế giới về những mối quan hệ và ly dị. Nghiên cứu của ông cho thấy sự hiện diện của sự khinh bỉ trong lời nói hoặc thái độ của 1 đối tác trong hôn nhân là 1 dấu hiệu cho thấy mối quan hệ đang chết. Nhưng sự khinh bỉ đến từ đâu? Cái gì đã tiếp năng lượng cho nó?
Ở 1 mức độ nào đó, sự khinh bỉ xuất hiện từ quyền lực mà Karen có đối với Chris. Quyền lực tức là có sự kiểm soát đối với những thứ mà người khác cần và muốn...và kiểm soát những thứ mà họ sợ. Chris yêu Karen, và cô đã kiểm soát được thứ mà anh muốn nhất - tình cảm của cô. Cô cũng kiểm soát được thứ mà anh sợ nhất - bị cô bỏ rơi.
Do đó, cô có quyền lực cảm xúc đáng kể đối với anh- nhưng tại sao điều đó làm cô cảm thấy khinh bỉ anh? Nghiên cứu của Deborah Gruenfeld và cộng sự ở đại học Stanford đưa ra 1 lí do khả thi: nếu chúng ta đánh thức những cảm giác quyền lực ở người bình thường thì họ bắt đầu xem những người khác như đồ vật.
Họ cho thấy khi những sinh viên được 'bồi dưỡng' với quyền lực bằng cách hồi tưởng lại 1 tình huống trong quá khứ của họ mà họ có quyền lực đối với 1 ai đó, họ cũng có xu hướng xem người khác theo quan điểm người khác có lợi cho họ như thế nào. Ví dụ, họ có thể thông báo rằng họ liên lạc với người khác khi họ cần 1 điều gì đó từ họ và họ ít có khả năng thông báo là họ thực sự thích 1 đồng nghiệp không phụ thuộc vào sự hữu ích của người đó đối với họ. [ii]
Và 1 khi bạn bắt đầu xem người khác như đồ vật, những hành động của họ nằm dưới sự kiểm soát của bạn, thì thật dễ dàng để bắt đâu cảm thấy khinh thường họ. Những đồ vật không có tự do ý chí và không đưa ra quyết định. Làm sao chúng ta có thể thấu cảm với 1 đồ vật?
Rõ ràng là Karen không thấu cảm với sự nhục nhã và đau khổ của Chris. Cô chơi với anh như 1 con mèo vờn 1 con chuột. Nhưng thiếu thấu cảm, thậm chí độc ác, không ngang bằng với khinh bỉ. Điều đó đến từ đâu?
Sự bất hoà nhận thức gần như chắc chắn đóng 1 vai trò. Lý thuyết bất hoà nhận thức của Leon Festinger cho rằng chúng ta bị thúc đẩy mạnh mẽ để duy trì sự nhất quán trong những suy nghĩ, cảm xúc và hành động và tối thiểu hoá xung đột giữa chúng. Nghiên cứu gần đây đã xác định được 1 phần của thùy trán của não gọi là 'dorsal anterior cingulate cortex' như 1 cơ chế quan trọng trong việc điều hoà xung đột này [iii].
Quyền lực cảm xúc của Karen đối với Chris làm cô xem anh như 1 đồ vật dưới sự kiểm soát của cô, hành vi của cô là xấu. Nhưng Karen xem bản thân cô như 1 người tử tế, và điều đó dẫn đến sự bất hoà giữa hình ảnh bản thân của cô và những hành động của cô. Và vì chúng ta bị thúc đẩy 1 cách mạnh mẽ để làm giảm sự bất hoà, nên tâm trí cô trong vô thức làm điều đó bằng cách phát triển sự khinh bỉ với Chris, điều đó phù hợp với cách mà cô đối xử với anh.
Karen không phải là 1 người bị rối loạn tâm lý, có thiên hướng về sự độc ác trong suốt cuộc đời cô. Cô và chồng cô đã rơi vào 1 tình huống mà cô nắm mọi quyền lực trong mối quan hệ của họ. Karen có tất cả quyền lực cảm xúc và quyền lực đó bắt đầu làm cô hư hỏng, đi đến chỗ tin rằng cô là người chiến thắng trong trận chiến cảm xúc kì lạ mà chúng ta chứng kiến.
Chris bắt đầu bộc lộ những triệu chứng của sự bất lực cùng cực- thụ động, mất chủ động, trầm cảm, lòng tự trọng thấp, sợ hãi- đó không phải là 1 kiểu người hấp dẫn với bất kì đối tác nào - nam hoăc nữ- không ai yêu 1 kẻ thất bại. Quyền lực mà Karen có làm cô không lo lắng và không thấu cảm trong những hành động của cô với Chris, và hành động rút lui, không có khả năng tự bảo vệ và uống rượu của anh đơn giản là xác nhận sự hợp lý hoá làm giảm bất hoà của hành vi kì lạ của cô bằng cách xem anh như 1 người thảm hại, kinh tởm. Và sự khinh bỉ đến từ nơi đó.
Bạn có thể cảm thấy kì lạ vì tôi chọn 1 ví dụ về phụ nữ bạo hành đàn ông, trong khi trên thế giới nhiều phụ nữ là nạn nhân của sự bất bình đẳng quyền lực so với đàn ông. Đàn ông không bị tước đi nhân quyền về giáo dục, những mối quan hệ và công việc bởi những hệ thống chính trị và tôn giáo vì giới tính của họ ở nhiều nước trên thế giới. Còn phụ nữ thì ngược lại. Kết quả là sự bất lực của hàng trăm triệu phụ nữ về cơ bản định hình bộ não của họ, làm giảm khả năng thay đổi hoàn cảnh của họ.
Tôi chọn Karen và Chris vì dễ dàng hơn để kể câu chuyện về hành vi của họ hơn là 1 câu chuyện đàn ông bạo hành phụ nữ. Vì khi đó chúng ta có thể trong vô thức tưởng tượng hình ảnh người đàn ông không tránh khỏi sẽ thống trị phụ nữ.
Nhà Triết học người Anh Bertram Russell cho rằng quyền lực là thứ cơ bản của những mối quan hệ con người giống như năng lượng với vật lý. Dù chúng ta có thích hay không, quyền lực là trung tâm của tất cả những mối quan hệ của chúng ta. Có 1 mối quan hệ ý nghĩa với 1 người mà không có quyền lực đối với người đó là không thể xảy ra được, và anh/ cô í cũng phải có 1 số quyền lực đối với bạn. Vấn đề là, để cho những mối quan hệ tồn tại cần có 1 sự cân bằng quyền lực để ngăn không cho quyền lực bị sai lạc.
Nguồn: PsychologyToday
@ Gottman nói rằng ông có thể ngồi trong 1 nhà hàng và nghe lén 1 cặp đôi ở bàn bên cạnh nói chuyện và có thể biết được liệu họ có nên bắt đầu suy nghĩ về việc thuê luật sư và phân chia quyền giám hộ con cái.
Nếu ông phân tích 1 cặp vợ chồng đang nói chuyện trong 1h thì ông có thể dự đoán được với độ chính xác là 95% liệu cặp đó vẫn ở trong hôn nhân trong 15 năm sau. Nếu ông quan sát 1 cặp vợ chồng trong 15 phút, tỷ lệ thành công của ông khoảng 90%.
Làm thế nào ông có thể biết được?
Ông tập trung vào 4 yếu tố: sự phòng vệ, khước từ, chỉ trích và khinh bỉ. Trong đó, khinh bỉ là yếu tố quan trọng nhất. Nếu Gottman quan sát thấy 1 hoặc cả 2 người đều bộc lộ sự khinh bỉ đối với người kia thì ông xem đó như dấu hiệu quan trọng nhất cho thấy hôn nhân đang có vấn đề. Gottman phát hiện thấy, trong thực tế, sự hiện diện của sự khinh bỉ trong 1 cuộc hôn nhân thậm chí có thể dự đoán những thứ như 1 người chồng hoặc vợ nhận được sự ghẻ lạnh của người kia nhiều như thế nào; khi người bạn yêu bộc lộ sự khinh bỉ đối với bạn sẽ ảnh hưởng đến chức năng của hệ thống miễn dịch của bạn. “Khinh bỉ gắn bó chặt chẽ với ghê tởm, và khinh bỉ và ghê tởm tức là hoàn toàn muốn từ chối và xua đuổi 1 ai đó ra khỏi cộng đồng.”
(tham khảo sách "Blink : the power of thinking without thinking"- Malcolm Gladwell)
Last edited by a moderator:
