Vũ Kim Hạnh
Thành viên mới
Theo dõi báo chí Thái Lan, đọc những tin vể các cuộc ruồng bố của cảnh sát, mang cả xe tải đi theo, đột kích vào những vườn sầu riêng Thái khi nhận được tố cáo là nông dân cắt trộm sầu riêng non (chưa đủ tuổi) tôi ước mình được “đột kích” vào các cuộc đột kích này, xem họ xử “tôi phạm” sầu riêng ra sao. ( Cũng theo báo chí thì họ tịch thu vật chứng, phạt vạ và nếu tái phạm thì…có thể phạt tù).
Rồi dịp may đến khi tôi nghe nói bạn Tường VI, CEO công ty xuất nhập khẩu trái cây Chánh Thu đang làm một chuyến đi ly kỳ như vậy. Tôi gọi điện và sau mấy lần thuyết phục, Tường Vi đồng ý về hai ngày để cùng tôi làm cuộc trò chuyện mà mọi người sẽ được xem tường thuật tối nay qua video tôi tạm đặt tên: “Sầu riêng-đâu là bí quyết cạnh tranh của người Thái”.
Cô bé Tường Vi lủi thủi đi theo ba má mỗi ngày ra buôn bán ở sạp trái cây chưa có tên của gia đình ở chợ Bến Tre ngày ấy giờ đã là một cô gái xinh xẻo, hoạt bát, thật linh hoạt trong điều khiển cơ ngơi làm ăn của gia đình, nay đã là công ty xuất khẩu lớn, nhiều lần xuất hiện trên báo gây chú ý khi lần đầu xuất trái vải đi Nhật, xuất sầu riêng đông lạnh đi Mỹ, xuất xoài lần đầu tiên đi Mỹ…
Với tư cách một bán hàng duyên dáng dễ thương rồi thành nhà một đầu tư be bé vào ngành sầu Thái, Tường Vi đi sâu các ngóc ngách và bí quyết cạnh tranh của Thái.
Bí quyết lớn nhất của họ là: giữ vững chất lượng, một chất lượng ổn định và đáng tin cây.
Vì các HTX của Thái làm ăn nề nếp lâu đời (không có chuyện bể kèo với người mua khi được trả giá tốt hơn). Nhưng điều chính yếu là họ có một “chiến lược quốc gia” để giữ vững chất lượng cho trái sầu riêng. Họ công bố chiến lược, và khác với chúng ta, họ nói và làm thật nghiêm ngặt. Chính phủ hỗ trợ mà cũng giám sát chặt việc trồng, thu hoạch và kinh doanh đúng luật. Rất Thái Lan trong chiến lược sầu riêng là giữ vững, bảo vệ chất lượng bằng mọi giá. Chế tài nghiêm, trừng trị nặng và đúng lúc các vi phạm. Mỗi trái sầu đều có dán nhãn đảm bảo chất lượng . Mỗi nông dân trong hợp tác xã sẵn sàng thông báo các vụ vi phạm cho cơ quan chức năng. Còn nhớ, năm ngoái, khi sầu riêng Việt Nam được cấp phép xuất chính ngạch vào TQ thì họ họp báo và các ông tướng tư lệnh cảnh sát thông báo chiến dịch giám sát bảo vệ chất lượng trái sầu với những chế tài gắt gao hơn trước. Rồi các Viện nghiên cứu của họ họp báo thông báo là họ đã nâng độ khô của trái sầu Thái lên 35 độ.
Và nay, chúng ta đứng nhìn hàng loạt xe xuất khẩu sầu của Thái, đi đường bộ qua Trung quốc bon bon, không cần kiểm soát từng xe như sầu Việt. Họ đã qua giai đoạn thử thách từ lâu và đã tạo được niềm tin quốc gia.
Cuộc trò chuyện với Tường Vi thật lý thú. Cô nói thẳng và không ngại phê phán lối làm ăn chụp giựt, thực dụng của một số thương lái. Thật đáng tiếc khi chúng ta chưa có cơ quan kiểm tra chất lượng trái sầu mà ở cơ sở, một số nơi hiện chỉ kiểm dịch chiếu lệ.
Tôi học được nhiều “thành ngữ” nghề kinh doanh sầu riêng mà Tường Vi dùng trong câu chuyện, nào là "gõ sầu", “cắt 3 dao”, “sầu riêng ăn thịt người”, “chất lượng hên xui”, "ăn cơm chuẩn”…
Cuộc cạnh tranh sầu riêng ngày càng nóng khi có “kẻ thứ tư” là Indonesia ồn ào nhảy vô thị trường. Chúng ta vốn có nhiều ưu đãi hơn từ thiên nhiên: chung biên giới nên vận chuyển qua thị trường dễ, trồng được khắp các vùng miền, lại rãi vụ nên có sầu quanh năm…nhưng kỷ luật ta còn thiếu, kinh nghiệm ta cũng chưa nhiều.
Nếu tốc độ tăng trưởng của ngành đang quá nhanh thì chắc chắn chúng ta cần sửa đổi nhanh cung cách từ người trồng, thực thi kỷ luật từ người quản lý, giám sát để tạo niềm tin ngay cả với người tiêu dung trong nước, nói gì cạnh tranh khi xuất khẩu.
Cuối cùng tôi thấy “chân lý” vẫn là: giữ vững chất lượng mới nói chuyện bán được hàng, trước khi nói đến cạnh tranh. Và để giữ vững chất lượng thì cần chọn một phương pháp canh tác sạch, đúng xu hướng xanh của thế giới, như định hướng hữu cơ vi sinh chẳng hạn, vừa đảm bảo chất lượng ổn định, vừa hạ giá thành và đảm bảo phát triển bền vững. Phải chăng đó chính là…bí quyết của sầu riêng Việt hiện nay ?
Vũ Kim Hạnh