Nguyễn Phi Vân
Chuyên gia
Hôm qua, trong một buổi chia sẻ với nhân sự của một tập đoàn quốc tế lớn, một bạn hỏi, hiện giờ ai cũng khuyên nhau phải học cách sống chậm lại, học thiền, quay về bên trong. Trong khi đó, khoa học kỹ thuật thì phát triển chóng mặt, mà chị thì lại khuyến khích mọi người phải nhanh lên, phải học, phải chạy về phía trước để bắt kịp với thời đại. Như vậy có quá mâu thuẫn hay không?
Câu hỏi rất hay, vì nó mô tả đúng hiện thực của tất cả chúng ta. Sau Covid, ai cũng thấm thía thế nào là ý nghĩa cuộc sống, thế nào là vô thường, thế nào là có đó nhưng sẽ không còn đó. Và cũng vì vậy, mọi người bắt đầu hành trình quay về, hành trình đi tìm chính mình, hành trình đi tìm ý nghĩa và mục đích của cuộc sống. Hành trình lẽ ra đã phải được bắt đầu từ rất lâu, từ hồi chúng ta bắt đầu có nhận thức và tương tác với cuộc sống, từ khi ta bắt đầu suy nghĩ về lựa chọn và hướng đi. Có điều, nhà trường, hệ thống giáo dục, gia đình và xã hội hầu như không bao giờ nhắc đến nền tảng quan trọng này. Tất cả hối thúc ta phải học toán lý hoá, thi thố đạt thành tích, cố gắng kiếm tiền hơn người để cuộc sống có tương lai. Và ta, sinh ra trong môi trường đó, trong hoàn cảnh như vậy, đương nhiên chỉ biết hoà mình vào trong đó. Một cách cố ý hay vô tình, chúng ta đều lấy những giá trị chung của xã hội, cộng đồng làm giá trị riêng của bản thân. Không thể trách ai ở đây được cả. Con người sinh ra, đương nhiên bị dẫn dắt bởi hệ giá trị chung của gia đình và xã hội. Cho nên, từ bao nhiêu lâu nay, chúng ta đều lao về phía trước để chạm vào những phần thưởng mà xã hội tung hô. Cho đến khi….
Cho đến khi ta chạm vào một nỗi đau, vào sự trống rỗng, vào sự hoang mang vô định vì tất cả những gì ta biết, những gì ta được dạy, những gì ta theo đuổi và lấy làm kim chỉ nam bấy lâu nay bỗng dưng trở nên không còn “relevant - liên quan”. Và ta chới với, hốt hoảng, mất phương hướng…. Covid là một trong những sự kiện khiến cho con người ta bị nhốt lại, dí đến tận cùng của mọi nỗi sợ hãi, hoang mang, về cái gọi là “giá trị thật sự”. Lúc này, ta mới bắt đầu gặn hỏi chính mình, như thế nào mới là hạnh phúc, như thế nào mới là giá trị thật sự mà bản thân ta, cá nhân ta muốn chạm vào, vươn đến, sống và thở với nó mỗi ngày, vì thời gian trên nhân gian này có hạn. Liệu ta có nên chờ hay phải thay đổi ngay bây giờ? Thở thật sâu, nhắm mắt lại để trả mình về với bản thân, với hiện tại, từ đó trở thành cách cứu cánh cho chúng ta chậm lại, phản tư, đi tìm hành trình mới cho riêng mình, hành trình sống hạnh phúc với chính mình trước khi lao vào nhân thế. Chậm, vì vậy là chuyện cần thiết và đương nhiên….
Nhưng thật ra, khi đã chậm, khi đã tìm và thấy mục đích rõ ràng, hành trình rõ ràng, giá trị rõ ràng của bản thân thì không ai lại đứng ì ở đó. Vì hiểu rõ giá trị của mình, vì hiểu rõ bản thân cần phải làm gì cho bản thân, cho gia đình, cho cộng đồng nên người ta trở nên hiệu quả, nhanh chóng, đầy năng lượng, dấn thân mạnh mẽ và thực thi cực kỳ quyết liệt. Ví dụ như tôi đi, vì biết rõ sứ mệnh của mình là gieo hạt cho tri thức, cho sự tử tế, cho chân thiện mỹ nên tôi làm gấp một trăm một vạn lần người bình thường. Tôi chuyển động với tốc độ chóng mặt. Ai cũng hỏi chị có ngủ không mà làm nhiều thứ thế? Xin thưa, tôi chỉ làm có 1 việc, là gieo hạt, nhưng dưới những hình hài khác nhau, dù là cho các em học sinh, các bạn trẻ, các doanh nghiệp trẻ, hay cộng đồng nói chung. Tôi nhanh, vì tôi đã rất chậm, để hiểu rõ bản chất của vũ trụ, hiểu rõ bản thể cá nhân, hiểu rất rõ mục đích và giá trị sống của bản thân mình. Và hàng ngày, tôi vẫn dành thời gian chậm lại để phản tư, thay đổi và hiệu chỉnh bản thân, hướng về phía mặt trời. Cho nên, tôi học biến mình thành dòng nước, khi chậm lúc nhanh. Khi cần chậm thì rất chậm. Khi cần nhanh thì cực nhanh. Khi cần trở thành sóng cao, lũ quét thì sẽ dấn thân một cách vô cùng quyết liệt, không quay đầu nhìn lại, không lấn cấn, do dự, vừa đi vừa quay đầu….
Khi ta chưa rõ ràng về điểm đến và mục đích của mình, ta do dự, ta chần chừ, ta vừa làm vừa hỏi tại sao, vừa đi vừa ngoái đầu nhìn lại xem đây có phải con đường hay không, vv. Cứ như thế, ta đi, nhưng không đi, tiến 1 lại lui 3, loanh quanh trong mớ hỗn độn và mơ hồ của chính mình. Ta sống như không sống, vì không biết đó có phải là cuộc sống ta mong muốn, đó có phải là sự hy sinh cá nhân vì ai đó, vì những ai đó hay không. Mà hy sinh thì nó có đáng hay không? Hay đó chỉ là ngộ nhận? Mà tại sao phải hy sinh đời mình vì những gì ta không rõ lắm? Hay ta đang bị nhốt trong một hệ thống niềm tin do ai đó đặt ra? Sống cho mình, hay sống cho ai? Sống cho mình có phải là ích kỷ?
Thật ra, khi chậm lại, là lúc ta tự mình tìm ra câu trả lời cho bản thân, cho những câu hỏi bất tận sinh ra từ sự mơ hồ. Còn một khi đã rõ rồi, thì chẳng còn gì phải hỏi, ta biết và hiểu rằng mình cần canh theo giá trị bản thân mà sống, và trên hành trình chạm vào đích đến giá trị của cá nhân đó, ta cũng mang hạnh phúc rải khắp mọi nẻo đường. Bản thân không hạnh phúc thì làm sao có hạnh phúc mà mang đến cho ai? Quên đi! Đừng huyễn hoặc bản thân là mình đang hy sinh hạnh phúc bản thân để gieo rắc hạnh phúc cho mọi người. Làm gì có! Khi bản thân ta không hạnh phúc, mà lại treo vào người chiếc cúp gieo rắc hạnh phúc, là ta đang fake, đang bề ngoài, đang nhân danh hạnh phúc để làm cho mình cảm thấy bớt tệ đi. Thế thôi! Ai thật sự hạnh phúc, bạn sẽ nhìn thấy nó sáng ngời lên trong ánh mắt, trong lời nói, trong sự dấn thân bất tận không bao giờ mệt mỏi, trong sự hào hứng, cam kết, lao về phía trước nhanh như tên lửa nhưng chẳng chao đảo bao giờ. Họ làm thế, vì chính mình, vì hạnh phúc của chính mình, và by the way, toả ra năng lượng hạnh phúc đến mọi người.
Cho nên, chậm để nhanh, và nhanh rồi phải chậm. Đây chỉ là hai mặt của yin yang. Khi ta hiểu rồi, thì chậm nhanh chỉ là lựa chọn, không còn là sự đối lập, không còn là quyết định phải lựa chọn bên nào. Làm gì có bên nào, chỉ có một sự kết hợp thật tự nhiên và linh hoạt trong tốc độ của một dòng nước mà thôi. Nước, sẽ luôn chuyển động về phía trước, khi nhanh, lúc chậm, nhưng chẳng bao giờ chùn bước, không bao giờ ngừng lại, không bao giờ khuất phục trước bất kỳ vật cản nào. Cho nên, chậm hay nhanh, đó không còn là câu hỏi….
Nguyễn Phi Vân
