Nguyễn Phi Vân
Chuyên gia
Có lẽ do đã tiếp xúc và làm việc với quá nhiều người từ đủ mọi chức danh, chuyên môn, và cả văn hoá khác nhau trên thế giới, nên mình có một sự nhạy cảm nhất định về con người. Đầu tiên, phải công nhận là có rất nhiều người giỏi. Giỏi ở đây là ý nói giỏi về chuyên môn, có khả năng tư duy tốt, có tinh thần làm việc chuyên nghiệp, và luôn trong tâm thế hoàn thành tốt việc được giao trong khuôn khổ mô tả công việc của mình. Cũng giống như người ta đặt ra một cái tiêu chuẩn, một cái mốc chung cần hướng tới, và bạn sắp hay vừa chạm vào cái mốc ấy. Người thoả mãn tiêu chuẩn chung kiểu vậy là người giỏi. Và người giỏi, thế giới thật ra có rất nhiều. Họ cũng biết rất rõ tiêu chuẩn và mục tiêu cần hướng đến là gì, rồi tự thân vận động để đạt được những kết quả, thành quả tương ứng. Nhưng đó, là khi những ngôi sao chúng xếp thẳng hàng….
Có người may mắn, và những ngôi sao chúng xếp thẳng hàng. Và thế là họ chỉ cần vung tay theo kế hoạch để đạt được điều mình mong muốn. Tuy nhiên, trong thế kỷ bất định và trong sự chuyển động ngày càng phức tạp của môi trường kinh tế hiện nay, đặc biệt là sau đại dịch, thì ít khi những ngôi sao chúng xếp thẳng hàng. Người giỏi, vì vậy sẽ gặp nhiều khó khăn trong hành trình sự nghiệp của mình. Giờ đây, những nguồn lực, đòi hỏi về điều kiện đầu vào trong bài toán của họ đều có thể gặp khó khăn, thách thức, chứa nhiều ẩn số, thay đổi quá nhanh hoặc quá bất ngờ. Trong môi trường mà sự lạ lẫm, không ngờ, thậm chí là đảo ngược về tình trạng có thể diễn ra bất cứ lúc nào, không theo bất kỳ sự tính toán, sắp xếp ngay ngắn nào đó trước, người giỏi sẽ rất dễ nản, dễ bị bực mình, dễ bị over về cảm xúc và bỏ cuộc. Khi mọi thứ nó không diễn ra theo ý mình muốn thì chuyện nổi cơn là hết sức bình thường. Có điều, nếu bỏ cuộc để đi tìm một môi trường mới, thì kết cuộc bạn cũng sẽ phải đối diện với môi trường mang tính chất tương tự. Vì giờ đây, bất định là hằng số chung.
Cho nên, thế kỷ này cần nhiều hơn là giỏi. Thế kỷ này cần người xuất sắc, có thể lèo lái qua mọi khúc quanh nghiệt ngã một cách tài tình và bình thản nhất, trong bất kỳ tình huống hay môi trường nào. Cho nên, nếu bạn là người giỏi, thì có lẽ đã đến lúc bạn nên đưa mình lên level xuất sắc. Còn nếu bạn nghĩ mình chưa giỏi, thì nên bỏ qua luôn, trực chỉ đến thẳng level xuất sắc. Vậy người xuất sắc, họ là ai?
Zen Master
Muốn khắc động, cần phải tĩnh. Muốn đối diện với hỗn độn, cần phải lắng trong. Muốn tìm ra đường đi giữa bất định, mơ hồ, cần phải nhìn thấu vào bản chất. Người xuất sắc không bao giờ để cho bản thân bị cuốn theo và cuốn vào sự hỗn độn, cuốn vào sự quay cuồng của những cơn bão giả thật bất minh. Mặc cho ngoài kia có chơi game kiểu gì, trong này họ vẫn bình tâm như vại. Mặc cho ngoài kia nhân gian có sân si và đường trần trải bằng hoang mang, sợ hãi, họ vẫn thong dong từng bước về phía trước trong trí tuệ của gạn đục khơi trong. Họ tìm thấy con đường khi nhắm mắt, thở sâu. Họ hiểu bản chất vấn đề khi quay về với với những điều cơ bản nhất. Họ để mặc cho đời thoải mái chơi game các kiểu, vì hiểu rằng game nào rồi cũng có hồi kết thúc và vấn đề nào rồi cũng có giải pháp liên quan. Chính sự zen của họ làm cho mọi thứ lu xu bu nó tự biến mất và sự thật hiển hiện rõ ràng trong mọi sự trong veo. Họ quản trị được bản thân, quản trị được cảm xúc, và hiểu rõ về cách vận hành của thứ gọi là đời.
Hỗn độn ngoài kia là giả. Hỗn độn trong này mới là thật. Khi bạn không cho phép bản thân mình hỗn độn, thì ngoài kia mọi thứ rất rõ ràng. Người xuất sắc, họ nhìn mọi thứ rất rõ ràng, vì bản thân họ không bao giờ hỗn độn.
Design-thinker
Trong tâm thế thật bình thản đó, người xuất sắc mỉm cười và giải quyết vấn đề. Không phải chỉ là giải quyết, mà là thiết kế giải pháp một cách sáng tạo, linh hoạt, nhân văn, phù hợp với từng tình huống, với từng môi trường, theo nguồn lực cho phép. Tâm thế của họ khi đối diện vấn đề là “Bring it on - Chơi tới! Chuyện nhỏ!”. Mọi thử thách đối với họ chỉ là thêm một bài toán, một vấn đề cần được giải quyết. Và họ hiểu rằng, đối diện là học, giải quyết là rèn luyện, ứng dụng, là trải nghiệm tất yếu cần có để trở nên xuất sắc hơn. Họ say mê vấn đề. Họ đam mê sáng tạo. Họ sống bằng sự hưng phấn khi mang vấn đề ra nghiên cứu và giải quyết. Họ thử nghiệm không ngừng vì đó là hơi thở. Họ thích thú khi thử nghiệm thất bại vì vỡ ra hàng tá những thứ hay ho mới lạ để có thể làm cho giải pháp xịn sò hơn. Họ giải quyết vấn đề quên cả thời gian, như hơi thở ra vào rất nhẹ nhàng, tự nhiên, tươi tắn. Họ không còn phân biệt phe ta phe họ, vì không có phe nào cả, tất cả đều là những element - thành tố quan trọng để chở vấn đề về với kết quả sau cùng.
Vì thế, họ trở nên selfless - không ích kỷ, chỉ nghĩ tới bản thân và lợi ích của bản thân mình mà ngược lại cực kỳ bao dung, vị tha, công tâm, từ bi bác ái. Sau cùng, tư duy thiết kế lấy con người làm trọng tâm, và họ, là những nhà thiết kế lấy con người làm trọng tâm.
Magician
Người xuất sắc hiểu rằng, muốn giải quyết vấn đề cần phải có nguồn lực. Nhưng họ cũng hiểu rằng, trong sự hỗn độn và bất định kia, nguồn lực cũng mang bản chất không lường trước được. Có đó, có thể mất đó. Hứa đó, có thể đổi ý đó. Ậm ừ đó, có thể lắc đầu ngay sau đó. Nói chung, khi giải quyết vấn đề bất định với nguồn lực cũng bất định, thì nguồn lực trở thành vấn đề cần giải quyết và cần tìm ra giải pháp sáng tạo khác nhau cho mỗi vấn đề. Người xuất sắc hiểu rất rõ điều này, nên họ không bị phụ thuộc vào bất kỳ sự cứng nhắc nào, vào điều kiện bất di bất dịch nào. Có thì quá tốt, không có thì phải đi tìm bằng nhiều cách khác nhau. Có thì đương nhiên ai cũng làm được. Không có thì chỉ có thể là người xuất sắc tìm ra cách trong khi người khác thì nổi cơn, phàn nàn, bỏ cuộc. Người xuất sắc cuối cùng khác người như thế. Họ là magician - ảo thuật gia. Họ có thể biến không thành có hoặc biến có thành rất wow bằng khả năng và network của chính mình.
Sao cũng có cách. Sao cũng làm được. Game nào cũng chơi. Nhạc nào cũng nhảy. Và họ thoải mái, vui vẻ, hứng thú diễn như không diễn, biến gác trọ thời gian thành sân khấu của chính mình.
Tất cả, nghe rất khó mà rất dễ.Nó chỉ là tư duy, tâm thế, bản lĩnh đối diện với cuộc sống của mỗi người. Bất định là chuyện của mọi thời. Hỗn độn là bản chất của cuộc đời. Còn xuất sắc hay không đơn giản là lựa chọn của mỗi người trên hành trình nhân thế.
Nguyễn Phi Vân
