Gan là cơ quan nội tạng lớn nhất và nặng nhất của cơ thể khoảng, với khối lượng khoảng 1,4-1,6 kg, giúp giải độc, tạo mật để tiêu hóa chất béo và tạo ra cholesterol, protein huyết tương, các yếu tố miễn dịch... Khi già đi, gan sẽ thay đổi kích thước và một số tình trạng sức khỏe nhất định có thể làm gan to lên.
Đàn ông thường có kích thước gan lớn hơn phụ nữ, là do cơ thể của nam giới lớn hơn. Một số nghiên cứu cho thấy kích thước gan trung bình thay đổi theo độ tuổi.
Một nghiên cứu ở Đức đăng trên tạp chí Siêu âm trong y học đã đo đường kính gan trung bình của hơn 2.080 nam và nữ tham gia từ 18-88 tuổi cho thấy kích thước gan trung bình ở người lớn khoảng 14 cm.
Khi gan lớn hơn, một số người có thể nhận thấy cảm giác đầy bụng nhưng không phải lúc nào cũng gây ra triệu chứng. Một số bệnh có thể khiến gan to như viêm gan cấp, xơ gan, gan nhiễm mỡ, hẹp đường mật...
Các nguyên nhân gây gan to
Viêm gan cấp
Viêm gan cấp tính là tình trạng gan bị viêm do một trong năm loại virus viêm gan gây ra. Cơ thể có thể loại bỏ virus và khỏi bệnh hoặc bệnh có thể phát triển thành viêm gan mạn tính, chẳng hạn như viêm gan B, C.
Hẹp đường mật
Hẹp đường mật ảnh hưởng đến kích thước hoặc sự hiện diện của đường mật, thường phải phẫu thuật để điều trị.
Xơ gan
Xơ gan có thể là kết quả của việc uống rượu trong thời gian dài, viêm gan hoặc các tình trạng liên quan đến gan khác. Các phương pháp điều trị xơ gan làm chậm sự tiến triển của sẹo.
Gan nhiễm mỡ
Gan nhiễm mỡ có thể xảy ra do sử dụng nhiều rượu bia hoặc tăng cân. Ở giai đoạn đầu, bệnh có thể cải thiện bằng cách giảm cân và kiêng rượu.
Các virus tấn công gan gây viêm gan, xơ gan, ung thư gan. Ảnh: Freepik
Tăng bạch cầu đơn nhân nhiễm trùng
Bệnh tăng bạch cầu đơn nhân truyền nhiễm là một bệnh virus do virus Epstein-Barr gây ra. Nếu được điều trịnh, bệnh có thể cải thiện trong hai tuần đến vài tháng.
Ung thư gan
Nhiều loại ung thư khác nhau có thể ảnh hưởng đến gan. Phương pháp điều trị tùy thuộc vào loại ung thư, có thể bao gồm phẫu thuật và xạ trị.
Suy tim phải
Suy tim phải có thể gây ra chất lỏng dư thừa tích tụ trong các mạch máu của gan. Các phương pháp điều trị thường nhằm mục đích giảm sự tích tụ chất lỏng và cải thiện chức năng tim do tác dụng phụ gây suy tim nghiêm trọng này.
Ngoài ra, các bệnh hiếm gặp như bệnh Gaucher, bệnh Wilson, bệnh Niemann-Pick có thể gây ra chứng to gan. Phương pháp điều trị tùy thuộc vào tình trạng bệnh.
Nếu bạn có một lá gan to, bác sĩ có thể sẽ xem xét các triệu chứng tổng thể, tiền sử bệnh cũng như xét nghiệm hình ảnh và máu trước khi đưa ra chẩn đoán. Các bác sĩ sẽ sử dụng các phương pháp chẩn đoán hình ảnh để ước tính kích thước gan. Đôi khi gan to quá mức, bác sĩ có thể xác định được tình trạng gan to trên phim chụp X-quang. Khi muốn độ chính xác cao hơn, bác sĩ thường sử dụng siêu âm.
Cách chăm sóc lá gan
Vì gan rất quan trọng đối với sức khỏe nên bạn cần duy trì sức khỏe cho gan. Dưới đây là một số gợi ý.
Duy trì cân nặng hợp lý: vì thừa cân có thể dẫn đến bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu.
Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày: giúp đốt cháy mỡ thừa để lấy năng lượng, giảm khả năng bị bệnh gan nhiễm mỡ. Ngay cả khi bạn không có 30 phút rảnh rỗi thì thử chia nhỏ bài tập thành hai buổi 15 phút hoặc ba buổi 10 phút.
Không hút thuốc: thuốc có chứa chất độc có thể làm tổn thương tế bào gan và hầu hết các tế bào khác trong cơ thể. Bỏ thuốc có thể rất khó nhưng bác sĩ có thể giúp bạn lập một kế hoạch phù hợp.
Hạn chế uống rượu bia: uống một ly mỗi ngày đối với phụ nữ và không quá hai ly mỗi ngày đối với nam giới là lượng vừa phải, tốt cho gan. Nếu bạn đang trong tình trạng chức năng gan bị suy giảm, bác sĩ có thể đề nghị bỏ rượu bia.
Tránh độc tố: các hóa chất như sản phẩm tẩy rửa, bình xịt, thuốc diệt côn trùng và chất phụ gia đều chứa chất độc có thể gây hại cho gan. Bạn nên thực hiện các biện pháp phòng ngừa an toàn như đeo khẩu trang, găng tay và sử dụng chúng ở khu vực thông gió.
Phòng bệnh viêm gan siêu vi: viêm gan B, C có thể gây tổn thương mạn tính. Chúng thường lây truyền qua đường tình dục hoặc do dùng chung kim tiêm với một người mắc các bệnh này nên cần lưu ý quan hệ tình dục an toàn và tránh dùng chung kim tiêm với người khác.
Tiêm phòng các loại vaccine phòng bệnh viêm gan A, B có thể giúp bảo vệ lá gan của bạn.
Kim Uyên
(Theo Healthline)
Đàn ông thường có kích thước gan lớn hơn phụ nữ, là do cơ thể của nam giới lớn hơn. Một số nghiên cứu cho thấy kích thước gan trung bình thay đổi theo độ tuổi.
Một nghiên cứu ở Đức đăng trên tạp chí Siêu âm trong y học đã đo đường kính gan trung bình của hơn 2.080 nam và nữ tham gia từ 18-88 tuổi cho thấy kích thước gan trung bình ở người lớn khoảng 14 cm.
| Tuổi tác | Đường kính gan trung bình |
| 18-25 tuổi | 13,6 cm |
| 26-35 tuổi | 13,7 cm |
| 36-45 tuổi | 14 cm |
| 46-55 tuổi | 14,2 cm |
| 56-65 tuổi | 14,4 cm |
| Hơn 66 tuổi | 14,1 cm |
Khi gan lớn hơn, một số người có thể nhận thấy cảm giác đầy bụng nhưng không phải lúc nào cũng gây ra triệu chứng. Một số bệnh có thể khiến gan to như viêm gan cấp, xơ gan, gan nhiễm mỡ, hẹp đường mật...
Các nguyên nhân gây gan to
Viêm gan cấp
Viêm gan cấp tính là tình trạng gan bị viêm do một trong năm loại virus viêm gan gây ra. Cơ thể có thể loại bỏ virus và khỏi bệnh hoặc bệnh có thể phát triển thành viêm gan mạn tính, chẳng hạn như viêm gan B, C.
Hẹp đường mật
Hẹp đường mật ảnh hưởng đến kích thước hoặc sự hiện diện của đường mật, thường phải phẫu thuật để điều trị.
Xơ gan
Xơ gan có thể là kết quả của việc uống rượu trong thời gian dài, viêm gan hoặc các tình trạng liên quan đến gan khác. Các phương pháp điều trị xơ gan làm chậm sự tiến triển của sẹo.
Gan nhiễm mỡ
Gan nhiễm mỡ có thể xảy ra do sử dụng nhiều rượu bia hoặc tăng cân. Ở giai đoạn đầu, bệnh có thể cải thiện bằng cách giảm cân và kiêng rượu.
Các virus tấn công gan gây viêm gan, xơ gan, ung thư gan. Ảnh: Freepik
Tăng bạch cầu đơn nhân nhiễm trùng
Bệnh tăng bạch cầu đơn nhân truyền nhiễm là một bệnh virus do virus Epstein-Barr gây ra. Nếu được điều trịnh, bệnh có thể cải thiện trong hai tuần đến vài tháng.
Ung thư gan
Nhiều loại ung thư khác nhau có thể ảnh hưởng đến gan. Phương pháp điều trị tùy thuộc vào loại ung thư, có thể bao gồm phẫu thuật và xạ trị.
Suy tim phải
Suy tim phải có thể gây ra chất lỏng dư thừa tích tụ trong các mạch máu của gan. Các phương pháp điều trị thường nhằm mục đích giảm sự tích tụ chất lỏng và cải thiện chức năng tim do tác dụng phụ gây suy tim nghiêm trọng này.
Ngoài ra, các bệnh hiếm gặp như bệnh Gaucher, bệnh Wilson, bệnh Niemann-Pick có thể gây ra chứng to gan. Phương pháp điều trị tùy thuộc vào tình trạng bệnh.
Nếu bạn có một lá gan to, bác sĩ có thể sẽ xem xét các triệu chứng tổng thể, tiền sử bệnh cũng như xét nghiệm hình ảnh và máu trước khi đưa ra chẩn đoán. Các bác sĩ sẽ sử dụng các phương pháp chẩn đoán hình ảnh để ước tính kích thước gan. Đôi khi gan to quá mức, bác sĩ có thể xác định được tình trạng gan to trên phim chụp X-quang. Khi muốn độ chính xác cao hơn, bác sĩ thường sử dụng siêu âm.
Cách chăm sóc lá gan
Vì gan rất quan trọng đối với sức khỏe nên bạn cần duy trì sức khỏe cho gan. Dưới đây là một số gợi ý.
Duy trì cân nặng hợp lý: vì thừa cân có thể dẫn đến bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu.
Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày: giúp đốt cháy mỡ thừa để lấy năng lượng, giảm khả năng bị bệnh gan nhiễm mỡ. Ngay cả khi bạn không có 30 phút rảnh rỗi thì thử chia nhỏ bài tập thành hai buổi 15 phút hoặc ba buổi 10 phút.
Không hút thuốc: thuốc có chứa chất độc có thể làm tổn thương tế bào gan và hầu hết các tế bào khác trong cơ thể. Bỏ thuốc có thể rất khó nhưng bác sĩ có thể giúp bạn lập một kế hoạch phù hợp.
Hạn chế uống rượu bia: uống một ly mỗi ngày đối với phụ nữ và không quá hai ly mỗi ngày đối với nam giới là lượng vừa phải, tốt cho gan. Nếu bạn đang trong tình trạng chức năng gan bị suy giảm, bác sĩ có thể đề nghị bỏ rượu bia.
Tránh độc tố: các hóa chất như sản phẩm tẩy rửa, bình xịt, thuốc diệt côn trùng và chất phụ gia đều chứa chất độc có thể gây hại cho gan. Bạn nên thực hiện các biện pháp phòng ngừa an toàn như đeo khẩu trang, găng tay và sử dụng chúng ở khu vực thông gió.
Phòng bệnh viêm gan siêu vi: viêm gan B, C có thể gây tổn thương mạn tính. Chúng thường lây truyền qua đường tình dục hoặc do dùng chung kim tiêm với một người mắc các bệnh này nên cần lưu ý quan hệ tình dục an toàn và tránh dùng chung kim tiêm với người khác.
Tiêm phòng các loại vaccine phòng bệnh viêm gan A, B có thể giúp bảo vệ lá gan của bạn.
Kim Uyên
(Theo Healthline)