Tôi phải lập tức đưa qua nhà cô giáo Ngữ văn lúc bảy giờ sáng, khi khói còn bốc nghi ngút từ khúc giò có chút vụng về hình thức.
Đó là lời cảm ơn chân thành nhất mà mẹ tôi gửi đến cô giáo - cũng là một bà mẹ, đôi khi phải bỏ dở gian bếp để nghe phụ huynh than thở về ông con lêu lổng cùng câu chốt quen thuộc "Trăm sự nhờ thầy".
Sự biết ơn ấy không nằm gọn trong lĩnh vực giáo dục, mà là sự đồng cảm giữa hai người mẹ.
Hơn mười năm sau, cũng lúc năm giờ sáng, tôi bị mất giấc bởi chuông báo email. Chị Thư, trưởng phòng nhân sự ở một tập đoàn đa quốc gia, gửi thắc mắc đến tôi (với tư cách Nghiên cứu viên ngành khoa học xã hội) về chương trình Khoa học xã hội của trường quốc tế mà con đang theo học. Chị vạch ra mọi vấn đề, dẫn nguồn tài liệu từ các chương trình quốc tế khác, tham khảo các phương pháp kiểm tra đánh giá tiên tiến, rồi kết luận rằng chương trình này không phù hợp với việc cá nhân hóa học tập của con chị. Mười trang tài liệu của chị đôi chỗ còn chuyên nghiệp hơn cả nhà giáo dục học.
Ít lâu sau, tôi biết tin trường quốc tế đã phải nhượng bộ nhóm phụ huynh của chị mà thay đổi một số điểm trong chương trình sao cho đảm bảo cá nhân hóa việc học tập.
Đúng là "khúc chiến ca của mẹ hổ", khác xa câu thần chú "Trăm sự nhờ thầy" ưa thích của mẹ tôi.
Các nhà nghiên cứu đã ghi nhận một hiện tượng ngày càng ảnh hưởng sâu sắc đến giáo dục: sự dự phần của phụ huynh (parental involvement) trong nhà trường. Vượt qua hình ảnh cổ điển - phụ huynh ngồi trông con làm bài tại nhà hoặc một năm họp phụ huynh hai lần - sự dự phần của phụ huynh vào nhà trường đã sâu rộng hơn rất nhiều: duyệt hồ sơ tài trợ giải hùng biện tiếng Anh, phản biện chương trình giáo dục, lựa chọn địa điểm hoạt động trải nghiệm, đôi khi cả đề xuất phương hướng phát triển nhân sự nhà trường...
Với lý tưởng "cần một ngôi làng để nuôi dạy một đứa trẻ", các nhà giáo dục cho rằng không thể "trăm sự nhờ thầy", mà phụ huynh và cả cộng đồng xung quanh phải phối hợp nhuần nhuyễn để giáo dục trẻ toàn diện. Phụ huynh được cho là có vai trò trung gian trong việc gắn kết cả cộng đồng vào việc giảng dạy, trong khi giáo viên có vai trò quyết định.
Tuy vậy, trái với kỳ vọng "cả cộng đồng" trên, theo báo cáo của Carl James và Selom Chapman-Nyaho từ Đại học York, Canada, những dự phần này có xu hướng thể hiện sự lấn át của các nhóm đặc quyền (da trắng, giàu có, có địa vị xã hội) và làm mờ nhạt dự phần của nhóm phụ huynh còn lại.
Tại Việt Nam, với chức năng livestream của mạng xã hội; phụ huynh, cùng chiếc điện thoại trên tay, dường như có thêm đặc quyền quyết định (thay) nhà trường về thời điểm và cách thức công khai các thông tin cần được kiểm chứng và bảo mật (cá nhân) khi liên quan đến đối tượng vị thành niên (mặc cho các thông tin này đều được pháp luật bảo hộ theo Công ước của Liên hợp quốc về Quyền trẻ em). Vấn đề này đã xảy ra ở nhiều nơi, với nhiều khía cạnh, như một bữa ăn bán trú (bị nghi ngờ) không đảm bảo chất lượng, những đứa trẻ đánh nhau trong một vụ bạo lực học đường... Ví dụ gần đây nhất là câu chuyện đã xảy ra ở trường Quốc tế TP HCM American Academy.
Các nghiên cứu đã chỉ ra có một hố sâu cách biệt giữa cái kỳ vọng về sự dự phần của phụ huynh và thực tế sự dự phần ấy diễn ra. Garry Hornby và Rayleen Lafaele, Đại học Canterbury - New Zealand, tổng hợp ra bốn rào cản chính dẫn đến hố sâu trên: bản thân gia đình (đặc biệt là sự tin tưởng của phụ huynh rằng mình có vai trò trong việc học tập của con), học sinh (độ tuổi, khả năng thích ứng với học tập, các vấn đề về hành vi), mối quan hệ trực tiếp giữa giáo viên - phụ huynh (sự khác biệt về ngôn ngữ, sự khác biệt về thái độ và mục tiêu), xã hội (các vấn đề kinh tế - chính trị chung).
Về mặt xã hội, phụ huynh, những người luôn cho mình ở vị trí yếu thế, cầu cứu công lý của đám đông trực tuyến thay vì hy vọng vào sự đúng đắn của nhà trường và cơ quan quản lý giáo dục - đại diện cho cộng đồng mà họ đang sinh sống.
Hay đôi khi cả những hội đồng kiểm định quốc tế, nơi cấp những chứng chỉ công nhận chương trình/quy trình giáo dục mà nhờ đó họ tin tưởng gửi con vào học, cũng chẳng bao giờ là lựa chọn mà phụ huynh nghĩ tới.
Nguồn cơn nào dẫn đến đám đông vô danh ngoài kia lại chiếm trọn sự tin tưởng trong vai trò giáo dục, hay đây không thuần túy là vấn đề giáo dục nữa, mà là sự đối đầu giữa người trả tiền - người nhận tiền?
Mẹ tôi có đơn giản quá chăng khi tin tưởng vào sự đồng cảm của hai người mẹ sẽ dẫn đến những phương pháp giáo dục đúng đắn?
Chị Thư có quyết liệt quá chăng khi tự biến bản thân thành nhà phản biện giáo dục chuyên nghiệp?
Tôi tin tưởng vào cách mà những người như mẹ tôi và chị Thư đã nỗ lực đối thoại tận tâm nhằm giảm khoảng cách khác biệt giữa giáo viên - phụ huynh, đảm bảo sự dự phần của phụ huynh: chìa khóa cho nền giáo dục lý tưởng - như nhiều nhà nghiên cứu chỉ ra.
Lang Minh
Đó là lời cảm ơn chân thành nhất mà mẹ tôi gửi đến cô giáo - cũng là một bà mẹ, đôi khi phải bỏ dở gian bếp để nghe phụ huynh than thở về ông con lêu lổng cùng câu chốt quen thuộc "Trăm sự nhờ thầy".
Sự biết ơn ấy không nằm gọn trong lĩnh vực giáo dục, mà là sự đồng cảm giữa hai người mẹ.
Hơn mười năm sau, cũng lúc năm giờ sáng, tôi bị mất giấc bởi chuông báo email. Chị Thư, trưởng phòng nhân sự ở một tập đoàn đa quốc gia, gửi thắc mắc đến tôi (với tư cách Nghiên cứu viên ngành khoa học xã hội) về chương trình Khoa học xã hội của trường quốc tế mà con đang theo học. Chị vạch ra mọi vấn đề, dẫn nguồn tài liệu từ các chương trình quốc tế khác, tham khảo các phương pháp kiểm tra đánh giá tiên tiến, rồi kết luận rằng chương trình này không phù hợp với việc cá nhân hóa học tập của con chị. Mười trang tài liệu của chị đôi chỗ còn chuyên nghiệp hơn cả nhà giáo dục học.
Ít lâu sau, tôi biết tin trường quốc tế đã phải nhượng bộ nhóm phụ huynh của chị mà thay đổi một số điểm trong chương trình sao cho đảm bảo cá nhân hóa việc học tập.
Đúng là "khúc chiến ca của mẹ hổ", khác xa câu thần chú "Trăm sự nhờ thầy" ưa thích của mẹ tôi.
Các nhà nghiên cứu đã ghi nhận một hiện tượng ngày càng ảnh hưởng sâu sắc đến giáo dục: sự dự phần của phụ huynh (parental involvement) trong nhà trường. Vượt qua hình ảnh cổ điển - phụ huynh ngồi trông con làm bài tại nhà hoặc một năm họp phụ huynh hai lần - sự dự phần của phụ huynh vào nhà trường đã sâu rộng hơn rất nhiều: duyệt hồ sơ tài trợ giải hùng biện tiếng Anh, phản biện chương trình giáo dục, lựa chọn địa điểm hoạt động trải nghiệm, đôi khi cả đề xuất phương hướng phát triển nhân sự nhà trường...
Với lý tưởng "cần một ngôi làng để nuôi dạy một đứa trẻ", các nhà giáo dục cho rằng không thể "trăm sự nhờ thầy", mà phụ huynh và cả cộng đồng xung quanh phải phối hợp nhuần nhuyễn để giáo dục trẻ toàn diện. Phụ huynh được cho là có vai trò trung gian trong việc gắn kết cả cộng đồng vào việc giảng dạy, trong khi giáo viên có vai trò quyết định.
Tuy vậy, trái với kỳ vọng "cả cộng đồng" trên, theo báo cáo của Carl James và Selom Chapman-Nyaho từ Đại học York, Canada, những dự phần này có xu hướng thể hiện sự lấn át của các nhóm đặc quyền (da trắng, giàu có, có địa vị xã hội) và làm mờ nhạt dự phần của nhóm phụ huynh còn lại.
Tại Việt Nam, với chức năng livestream của mạng xã hội; phụ huynh, cùng chiếc điện thoại trên tay, dường như có thêm đặc quyền quyết định (thay) nhà trường về thời điểm và cách thức công khai các thông tin cần được kiểm chứng và bảo mật (cá nhân) khi liên quan đến đối tượng vị thành niên (mặc cho các thông tin này đều được pháp luật bảo hộ theo Công ước của Liên hợp quốc về Quyền trẻ em). Vấn đề này đã xảy ra ở nhiều nơi, với nhiều khía cạnh, như một bữa ăn bán trú (bị nghi ngờ) không đảm bảo chất lượng, những đứa trẻ đánh nhau trong một vụ bạo lực học đường... Ví dụ gần đây nhất là câu chuyện đã xảy ra ở trường Quốc tế TP HCM American Academy.
Các nghiên cứu đã chỉ ra có một hố sâu cách biệt giữa cái kỳ vọng về sự dự phần của phụ huynh và thực tế sự dự phần ấy diễn ra. Garry Hornby và Rayleen Lafaele, Đại học Canterbury - New Zealand, tổng hợp ra bốn rào cản chính dẫn đến hố sâu trên: bản thân gia đình (đặc biệt là sự tin tưởng của phụ huynh rằng mình có vai trò trong việc học tập của con), học sinh (độ tuổi, khả năng thích ứng với học tập, các vấn đề về hành vi), mối quan hệ trực tiếp giữa giáo viên - phụ huynh (sự khác biệt về ngôn ngữ, sự khác biệt về thái độ và mục tiêu), xã hội (các vấn đề kinh tế - chính trị chung).
Về mặt xã hội, phụ huynh, những người luôn cho mình ở vị trí yếu thế, cầu cứu công lý của đám đông trực tuyến thay vì hy vọng vào sự đúng đắn của nhà trường và cơ quan quản lý giáo dục - đại diện cho cộng đồng mà họ đang sinh sống.
Hay đôi khi cả những hội đồng kiểm định quốc tế, nơi cấp những chứng chỉ công nhận chương trình/quy trình giáo dục mà nhờ đó họ tin tưởng gửi con vào học, cũng chẳng bao giờ là lựa chọn mà phụ huynh nghĩ tới.
Nguồn cơn nào dẫn đến đám đông vô danh ngoài kia lại chiếm trọn sự tin tưởng trong vai trò giáo dục, hay đây không thuần túy là vấn đề giáo dục nữa, mà là sự đối đầu giữa người trả tiền - người nhận tiền?
Mẹ tôi có đơn giản quá chăng khi tin tưởng vào sự đồng cảm của hai người mẹ sẽ dẫn đến những phương pháp giáo dục đúng đắn?
Chị Thư có quyết liệt quá chăng khi tự biến bản thân thành nhà phản biện giáo dục chuyên nghiệp?
Tôi tin tưởng vào cách mà những người như mẹ tôi và chị Thư đã nỗ lực đối thoại tận tâm nhằm giảm khoảng cách khác biệt giữa giáo viên - phụ huynh, đảm bảo sự dự phần của phụ huynh: chìa khóa cho nền giáo dục lý tưởng - như nhiều nhà nghiên cứu chỉ ra.
Lang Minh