[Cuộc Sống] Tại sao con người sẵn sàng để những điều xấu xảy ra

Hong nga

Thanh viên kỳ cựu
Tham khảo
Why Are People Willing to Let Bad Things Happen?
The Machiavellian Side of Morality
Published on March 7, 2012 by Jason Plaks, Ph.D. in In the Eye of the Beholder


Về mặt đạo đức, điều nào tồi tệ hơn: Đẩy 1 người xuống biển cho chết đuối hoặc không làm gì để cứu 1 ai đó rõ ràng đang sắp chết đuối?

Nhiều nghiên cứu tâm lý đã chứng minh về "thành kiến không làm" (omission bias): Khi xem xét cách tốt nhất để làm hại, nếu được lựa chọn, số đông mọi người chọn 'không hành động' thay vì hành động, ngay cả nếu cả 2 sự lựa chọn đều dẫn đến cùng kết quả xấu. Trong thực tế, con người có xu hướng chọn không hành động ngay cả khi "không hành động" dẫn đến nhiều nguy hại hơn là hành động.

Những nghiên cứu khác đã chứng minh 1 hiệu ứng tương tự đối với việc đánh giá về những hành động của người khác: mọi người đánh giá 1 người đầu độc 1 nạn nhân là đáng trách hơn so với 1 người không đưa thuốc giải độc cho nạn nhân.

Liệu 2 hiện tượng trên chỉ phản ánh về 1 thành kiến nằm bên dưới sự ưa thích của mọi người đối với sự không hành động, tính trì trệ và duy trì tình trạng hiện tại? Hoặc có thể chúng có 1 mối quan hệ thú vị và tinh tế hơn?

1 số nghiên cứu gần đây chứng minh điều thứ 2. Peter DeScioli, John Christner, và Robert Kurzban lập luận trong 1 bài báo gần đây rằng 1 hiện tượng này giải thích cho hiện tượng kia: nói cách khác, mọi người sẵn sàng chọn lựa 'không hành động' hơn vì họ biết rằng, nhìn chung, người khác khoan dung đối với những người không hành động hơn là những người hành động. Theo DeScioli và các cộng sự, khi con người muốn thực hiện 1 hành động vô đạo đức, họ dường như biết qua trực giác rằng họ sẽ ít nhận được sự chỉ trích hơn nếu họ làm nó thông qua sự 'không hành động' hơn là thông qua hành động công khai, có thể thấy được. Khi làm như vậy, họ có thể lựa chọn 1 hành động cân bằng giữa việc gây ra nguy hại lớn nhất và duy trì được bề ngoài không vô đạo đức.

Sau đây là cách DeScioli và các cộng sự kiểm tra giả thuyết của họ. Họ yêu cầu những người tham gia chơi 1 trò chơi đơn giản, ở đó 'người sở hữu' được phân ngẫu nhiên bắt đầu với 1$. 'Người lấy' có thể lấy 10 cents hoặc 90 cents của người sở hữu cho anh/cô í. Rõ ràng là lấy 90 cents thì ích kỷ hơn so với lấy 10 cents. Tuy nhiên, cũng có 1 sự lựa chọn thứ 3. Những người tham gia được cho biết nếu 'người lấy' không làm gì cả, sau 15 giây, người lấy sẽ có được 85 cents và người sở hữu không còn gì cả. Do đó, lựa chọn 'không hành động' dẫn đến những kết quả tồi tệ hơn 2 lựa chọn kia đối với người sở hữu và người lấy.

DeScioli và cộng sự đã thêm vào 1 sáng kiến mới. Đối với 1 nửa số người tham gia, có 1 người tham gia thứ 3 ('người trừng phạt') mà công việc của họ là lấy đi càng nhiều tiền mà anh/ cô í thấy xứng đáng từ 'người lấy', dựa vào hành vi của 'người lấy'. Nói cách khác, người trừng phạt càng nhận thấy tội ác càng lớn, họ càng có thể trừ đi nhiều tiền từ 'người lấy'. Đối với 1 nửa số người tham gia còn lại thì không có người chơi thứ 3, không có người trừng phạt.

Những 'người lấy' và người trừng phạt đã hành xử như thế nào trong trò chơi này? Đầu tiên, hãy nhìn mọi việc từ quan điểm của người lấy: Những người lấy có nhiều khả năng để cho thời gian trôi qua khi có sự hiện diện của người trừng phạt (51%) hơn khi không có (28%). Nói cách khác, mối đe doạ từ sự trừng phạt thúc đẩy con người hướng đến lựa chọn 'không hành động'.

Bây giờ, hãy nhìn sự việc từ quan điểm của người trừng phạt: Những người trừng phạt đã phạt ít khắc nghiệt hơn khi 'người lấy' để thời gian trôi qua (mức phạt trung bình là 14.4 cents) hơn khi người lấy đơn giản đã lấy 90 cents từ người sở hữu (mức phạt trung bình 20.8 cents).

Đúng như dự đoán, khi những người lấy chọn 'không hành động', họ đã gây tổn hại gần tương đương về số tiền (85 cents vs. 90 cents) nhưng họ bị trừng phạt ít nghiêm khắc hơn.

Tại sao mọi người xem tội lỗi của sự chểnh mảng/không hành động ít tồi tệ hơn những tội của sự hành động, ngay cả nếu hậu quả của cả 2 là như nhau? Các nhà tâm lý, nhà kinh tế và nhà đạo đức đã đưa ra 1 số lý do. Chúng bao gồm: 1. Đối với sự không hành động có sự mơ hồ về những ý định của người hành động. (Người không hành động đơn giản là không chắc chắn về những gì phải làm?) 2. Những hành động thì dễ thấy hơn, thu hút nhiều sự chú ý hơn so với không hành động. (Những hành động ảnh hưởng sâu sắc đến chúng ta hơn và do đó bị đánh giá khắc nghiệt hơn). 3. Những chuẩn mực văn hoá cho rằng việc can thiệp để cứu 1 ai đó được xem là khác thường, không phải là 1 yêu cầu bắt buộc.

Cho dù lý do là gì, nghiên cứu này nêu bật những sự tính toán chiến lược, tinh vi mà mọi người thực hiện khi họ tham gia vào 1 hành động vô đạo đức.



Tham khảo:
DeScioli, P., Christner, J., Kurzban, R. (2011). The omission strategy. Psychological Science, 22, 442-446.


Nguồn: PsychologyToday

 

Bình luận bằng Facebook

Similar threads
Thread starter Tiêu đề Diễn đàn Trả lời Date
H [Cuộc Sống] Thuần hoá con voi ma mút: Tại sao bạn nên dừng quan tâm đến những gì người khác nghĩ Quà Tặng Cuộc Sống 1
H [Cuộc Sống] Tại sao con người là những nhà truyền bá lối sống của riêng họ. Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Cuộc Sống] Tại sao con người khoe khoang Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Cuộc Sống] Tại sao con người suy nghĩ, và tại sao họ không Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Cuộc Sống] Hiệu ứng Harry Potter : Tại sao con người thích những điều mầu nhiệm. Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Cuộc Sống] Tại sao anh chị em ruột lại đoạn tuyệt tình thân? Quà Tặng Cuộc Sống 1
H [Cuộc Sống] Tại sao một số người trầm cảm ghét bị khuyên rằng "hãy vui lên" Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Cuộc Sống] Yếu tố tình dục rất có giá. Bạn có biết tại sao không? Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Tình Yêu] Tại Sao Những Thói Quen Sử Dụng Điện Thoại Của Người Yêu Có Thể Làm Bạn trầm cảm Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Cuộc Sống] Nếu muốn thoát khỏi quá khứ, bạn cần phải ngừng hỏi “tại sao” Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Cuộc Sống] Tại sao bạn nên trân trọng những giây phút bình thường trong cuộc sống Quà Tặng Cuộc Sống 2
H [Cuộc Sống] 5 lí do tại sao nỗi đau tâm lý tồi tệ hơn nỗi đau thể lý Quà Tặng Cuộc Sống 2
H [Cuộc Sống] Tại sao theo đuổi đam mê của bạn không đem lại hạnh phúc Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Cuộc Sống] Tại sao người xấu xa trông rất đẹp Quà Tặng Cuộc Sống 1
H [Cuộc Sống] Tại sao ở nhà nhiều stress hơn ở nơi làm việc? Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Cuộc Sống] Tại sao một số người dường như thiếu thấu cảm Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Cuộc Sống] Tại sao ở trong một nhóm khiến cho một số người quên mất đạo đức của họ Quà Tặng Cuộc Sống 1
H [Cuộc Sống] Khoa học có thể giúp chúng ta hiểu tại sao chúng ta yêu thích những siêu anh hùng Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Cuộc Sống] Tại sao sống chậm dẫn đến hạnh phúc và thành công Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Cuộc Sống] Tại sao chúng ta không thích bỏ dở việc chúng ta đã bắt đầu Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Cuộc Sống] Tại sao chúng ta cần nhiều cái đẹp hơn trong cuộc sống Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Cuộc Sống] Tại sao đàn ông không thích shopping Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Cuộc Sống] Tại sao chúng ta không cảm thấy hạnh phúc hơn trong suốt những ngày lễ? Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Tình Yêu] 3 lý do tại sao bạn không nên kết hôn vì tình yêu Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Cuộc Sống] Tại sao chúng ta phớt lờ lời khuyên tốt Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Tình Yêu] Tại sao 1 số phụ nữ muốn những người đàn ông đã kết hôn Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Cuộc Sống] Tại sao bạn lo lắng nhiều hơn người khác? Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Cuộc Sống] Tại sao đàn ông đồng tính cố gắng trở nên giỏi nhất? Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Tình Yêu] Tại sao 1 cặp đôi mâu thuẫn Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Cuộc Sống] Tại sao khó tập trung Quà Tặng Cuộc Sống 1
H [Cuộc Sống] Tại sao 1 số người thích nghe nhạc sầu não Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Cuộc Sống] Tại sao họ làm tổn thương tôi? Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Cuộc Sống] Tại sao 1 số người không thể dừng khoe khoang Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Cuộc Sống] Tại sao 1 số người quá thực tế Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Cuộc Sống] Tại sao 1 số người thích đau khổ Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Cuộc Sống] Tại sao 1 số người nhàm chán? Quà Tặng Cuộc Sống 1
H [Cuộc Sống] Tại sao 1 số người quá keo kiệt Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Cuộc Sống] Tại sao chúng ta giúp 1 người nhưng không giúp nhiều người Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Cuộc Sống] Tại sao tâm trí không thích hợp để trả lời câu hỏi Tôi là ai? Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Cuộc Sống] Tại sao những quan điểm “của tôi” tốt hơn “của bạn”. Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Cuộc Sống] Tại sao bạn không thể dừng khao khát Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Tình Yêu] Tại sao người ta ở trong mối quan hệ dài hạn với đối tác của họ? Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Cuộc Sống] Tại sao chúng ta chịu thua trước những cám dỗ khi chúng ta mệt mỏi Quà Tặng Cuộc Sống 2
H [Cuộc Sống] Tại sao những người hướng nội không thích điện thoại Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Cuộc Sống] Tại sao họ không xin giúp đỡ? Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Cuộc Sống] Tại sao chúng ta ăn thịt động vật ? Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Tình Yêu] 5 lý do tại sao những mối quan hệ thất bại Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Cuộc Sống] Tại sao tất cả ngôi sao nhạc rock chết ở tuổi 27 Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Cuộc Sống] Tại sao rất khó để chấp nhận bản thân Quà Tặng Cuộc Sống 0
H [Cuộc Sống] Tại sao phụ nữ ghét và sợ những phụ nữ sexy? Quà Tặng Cuộc Sống 0

Similar threads

Similar threads

Similar threads

Top