Tham khảo
Envy: The Emotion Kept Secret
Envy has many manifestations, and some are hidden dragons.
Published on March 14, 2011 by Mary C. Lamia, Ph.D. in Intense Emotions and Strong Feelings
Ghen tị là 1 cảm xúc được giữ bí mật. Nếu bạn đang ghen tị với 1 người thì bạn ít có khả năng sẽ thú nhận nó với bất kì ai, ngoại trừ 1 ai đó cũng có thể đang ghen tị người đó và sẽ cùng với bạn chê bai người đó. Những tình huống mà bạn có thể cảm thấy ghen tị sẽ luôn luôn bao gồm 1 sự so sánh xã hội hoặc cạnh tranh giữa bạn và người khác. Sự so sánh và cạnh tranh với người khác là 1 phần của tiêu chuẩn so sánh mà bạn dùng để đánh giá về bản thân bạn – sự tự đánh giá của bạn. Vì sự ghen tị chỉ được kích hoạt khi bạn thua kém, đó là 1 phần của lí do tại sao nó được trải nghiệm như 1 cảm xúc “xấu xí”. Để điều chỉnh những đánh giá sẽ làm vô hiệu hóa sự ghen tị của bạn, bạn sẽ phải dìm hàng người đó, nâng bản thân mình lên hoặc làm cả 2. Sự ghen tị khiến bạn làm việc chăm chỉ và bạn lặp đi lặp lại việc đánh giá về giá trị bản thân với người khác.
Những cảm xúc được tiến hóa để giúp chúng ta, vậy mục đích của sự ghen tị là gì? Vì 1 cảm xúc cho phép các loài sinh tồn, sự ghen tị liên quan đến sự cạnh tranh và so sánh xã hội giữa bản thân bạn và những người khác là 1 phần của sự tự đánh giá của bạn. Đầu tiên hãy xem xét đến những ý nghĩ và những cảm xúc mà sự ghen tị gây ra: bạn muốn những thứ mà người khác có, cho dù việc kiếm được thứ đó là hạn chế và đặc tính của thứ bị ghen tỵ đem lại cho người sở hữu nó 1 số lợi thế hoặc sức mạnh. Thứ 2, những ý nghĩ và cảm xúc bị gọi lên khi cảm xúc ghen tị bị kích hoạt trong não bạn có thể làm bạn cảm thấy hận thù đối với người đó và sự đau khổ bên trong bạn.
Ghen tị liên quan đến cảm giác bất hạnh về thành công của 1 ai đó hoặc về những thứ họ có và đồng thời, cảm thấy thấp kém về bản thân bạn. Thay vì tìm kiếm sự thành công cho bản thân bạn hoặc cải thiện bản thân, bạn có thể ghen tị và muốn những thứ người khác có hoặc ước rằng người khác sẽ mất đi thứ đó để làm mọi việc có vẻ công bằng. Nhưng điều đó không hiệu quả! Bạn có thể muốn xem bản thân bạn là thua kém hoặc không đủ tốt. Chúng ta không thực sự biết được cuộc sống của người khác như thế nào, nhưng 1 người ghen tị giả định rằng người khác hạnh phúc hơn hoặc giỏi hơn. Khi bạn ghen tị người khác, bạn đang tặng họ 1 lời khen. Nhưng nó là 1 lời khen có thể làm hại bạn.
Sự ghen tị có nhiều kiểu biểu hiện, và 1 số trong số chúng được che giấu. Ví dụ, bạn có thể bị thu hút trước người khác vì những thứ thực sự làm bạn ghen tị với họ. Sự thù địch mà bạn có thể trải nghiệm khi ghen tị 1 đối thủ bị bỏ quên trong trường hợp này vì kì vọng rằng bạn sẽ lấy được thứ đáng ghen tị bằng cách kết giao với người đó. Vì vậy, bạn có thể “bắt đầu yêu” những thứ bạn muốn cho bản thân bạn mà người khác có – địa vị, tiền, quyền lực, những mối quan hệ gia đình hoặc trí tuệ - hơn là yêu người đó. Bạn có thể tưởng tượng rằng bạn sẽ lấy được những thứ bạn cần bằng cách gắn bó với người có thứ đó. Nhưng sự lý tưởng hóa ban đầu thường sẽ là sự thất vọng sau này. Theo thời gian bạn có thể trải nghiệm sự thù địch trước người đó mà bạn từng che giấu sự thù địch với bản thân bạn.
Sự ghen tị của bạn không phải lúc nào cũng thuộc về bạn. Sự ghen tị của bạn với người khác có thể bắt nguồn từ những thứ mà bố mẹ bạn từng ghen tị hoặc ngưỡng mộ. Ví dụ, nếu bố mẹ bạn từng vật lộn về tài chính và muốn có nhiều tiền, bạn có thể ghen tị với những ai có tiền. Hoặc nếu bố mẹ bạn lý tưởng hóa 1 người có học thức mà họ không thể đạt được, thì bạn có thể ngưỡng mộ việc theo đuổi kiến thức, trí tuệ.
Con người lý tưởng hóa khi họ ghen tị. Bạn tưởng tượng là thứ mà người khác có sẽ mang lại cho bạn hạnh phúc.
1 cách quan trọng mà bạn dùng để định nghĩa về bản thân có liên quan đến những lý tưởng, những tham vọng và những thứ bạn đánh giá cao. Cái tôi lý tưởng của bạn là điều bạn khao khát trở thành; cái tôi tốt nhất mà bạn nghĩ bạn có thể là hoặc nên là, và thường thì cái tôi lý tưởng này đến từ những sự so sánh xã hội. Cảm nhận về bản thân của bạn liên tục đánh giá bản thân nó với cái tôi lý tưởng của bạn và đi đến những kết luận khác nhau. Lòng tự trọng được quyết định ở mức độ lớn bởi những sự so sánh của bạn về cảm nhận về cái tôi hiện tại của bạn với cái tôi lý tưởng của bạn. Tuy nhiên, đôi khi nó dễ dàng hơn để phóng chiếu cái tôi lý tưởng đó sang người khác bằng hình thức của sự ghen tị.
Tiêu chuẩn đánh giá về cái tôi của bạn có thể thay đổi khi bạn trưởng thành và bạn học cách đánh giá về những khả năng của bạn và chấp nhận những giới hạn của bạn. Nếu bạn có những lý tưởng thực tế và có thể phấn đấu để đạt được chúng thì lòng tự trọng của bạn sẽ không bị đe dọa. Nếu cái tôi lý tưởng của bạn bị phóng đại và bạn không thể đạt được nó thì những cảm xúc tốt đẹp của bạn đến từ những thành công chỉ có thể tồn tại trong thời gian ngắn và bạn có thể cảm thấy mình không bao giờ đủ tốt và sẽ ghen tị với người khác. Bạn tiếp tục hi vọng về những thứ bất khả thi, kì vọng rằng bạn sẽ hoặc có thể được yêu thương và ngưỡng mộ vô điều kiện, không phù hợp với thực tế mà đúng hơn là bám vào 1 hình ảnh được lí tưởng hóa về bản thân bạn và 1 hình ảnh lí tưởng về những gì người khác có thể đem lại. Nếu đây là trường hợp của bạn, bạn sẽ cần bảo vệ cảm nhận về bản thân bạn khỏi việc trải nghiệm sự xấu hổ, trầm cảm, thất vọng và ghen tị.
Nguồn: PsychologyToday
Envy: The Emotion Kept Secret
Envy has many manifestations, and some are hidden dragons.
Published on March 14, 2011 by Mary C. Lamia, Ph.D. in Intense Emotions and Strong Feelings
Ghen tị là 1 cảm xúc được giữ bí mật. Nếu bạn đang ghen tị với 1 người thì bạn ít có khả năng sẽ thú nhận nó với bất kì ai, ngoại trừ 1 ai đó cũng có thể đang ghen tị người đó và sẽ cùng với bạn chê bai người đó. Những tình huống mà bạn có thể cảm thấy ghen tị sẽ luôn luôn bao gồm 1 sự so sánh xã hội hoặc cạnh tranh giữa bạn và người khác. Sự so sánh và cạnh tranh với người khác là 1 phần của tiêu chuẩn so sánh mà bạn dùng để đánh giá về bản thân bạn – sự tự đánh giá của bạn. Vì sự ghen tị chỉ được kích hoạt khi bạn thua kém, đó là 1 phần của lí do tại sao nó được trải nghiệm như 1 cảm xúc “xấu xí”. Để điều chỉnh những đánh giá sẽ làm vô hiệu hóa sự ghen tị của bạn, bạn sẽ phải dìm hàng người đó, nâng bản thân mình lên hoặc làm cả 2. Sự ghen tị khiến bạn làm việc chăm chỉ và bạn lặp đi lặp lại việc đánh giá về giá trị bản thân với người khác.
Những cảm xúc được tiến hóa để giúp chúng ta, vậy mục đích của sự ghen tị là gì? Vì 1 cảm xúc cho phép các loài sinh tồn, sự ghen tị liên quan đến sự cạnh tranh và so sánh xã hội giữa bản thân bạn và những người khác là 1 phần của sự tự đánh giá của bạn. Đầu tiên hãy xem xét đến những ý nghĩ và những cảm xúc mà sự ghen tị gây ra: bạn muốn những thứ mà người khác có, cho dù việc kiếm được thứ đó là hạn chế và đặc tính của thứ bị ghen tỵ đem lại cho người sở hữu nó 1 số lợi thế hoặc sức mạnh. Thứ 2, những ý nghĩ và cảm xúc bị gọi lên khi cảm xúc ghen tị bị kích hoạt trong não bạn có thể làm bạn cảm thấy hận thù đối với người đó và sự đau khổ bên trong bạn.
Ghen tị liên quan đến cảm giác bất hạnh về thành công của 1 ai đó hoặc về những thứ họ có và đồng thời, cảm thấy thấp kém về bản thân bạn. Thay vì tìm kiếm sự thành công cho bản thân bạn hoặc cải thiện bản thân, bạn có thể ghen tị và muốn những thứ người khác có hoặc ước rằng người khác sẽ mất đi thứ đó để làm mọi việc có vẻ công bằng. Nhưng điều đó không hiệu quả! Bạn có thể muốn xem bản thân bạn là thua kém hoặc không đủ tốt. Chúng ta không thực sự biết được cuộc sống của người khác như thế nào, nhưng 1 người ghen tị giả định rằng người khác hạnh phúc hơn hoặc giỏi hơn. Khi bạn ghen tị người khác, bạn đang tặng họ 1 lời khen. Nhưng nó là 1 lời khen có thể làm hại bạn.
Sự ghen tị có nhiều kiểu biểu hiện, và 1 số trong số chúng được che giấu. Ví dụ, bạn có thể bị thu hút trước người khác vì những thứ thực sự làm bạn ghen tị với họ. Sự thù địch mà bạn có thể trải nghiệm khi ghen tị 1 đối thủ bị bỏ quên trong trường hợp này vì kì vọng rằng bạn sẽ lấy được thứ đáng ghen tị bằng cách kết giao với người đó. Vì vậy, bạn có thể “bắt đầu yêu” những thứ bạn muốn cho bản thân bạn mà người khác có – địa vị, tiền, quyền lực, những mối quan hệ gia đình hoặc trí tuệ - hơn là yêu người đó. Bạn có thể tưởng tượng rằng bạn sẽ lấy được những thứ bạn cần bằng cách gắn bó với người có thứ đó. Nhưng sự lý tưởng hóa ban đầu thường sẽ là sự thất vọng sau này. Theo thời gian bạn có thể trải nghiệm sự thù địch trước người đó mà bạn từng che giấu sự thù địch với bản thân bạn.
Sự ghen tị của bạn không phải lúc nào cũng thuộc về bạn. Sự ghen tị của bạn với người khác có thể bắt nguồn từ những thứ mà bố mẹ bạn từng ghen tị hoặc ngưỡng mộ. Ví dụ, nếu bố mẹ bạn từng vật lộn về tài chính và muốn có nhiều tiền, bạn có thể ghen tị với những ai có tiền. Hoặc nếu bố mẹ bạn lý tưởng hóa 1 người có học thức mà họ không thể đạt được, thì bạn có thể ngưỡng mộ việc theo đuổi kiến thức, trí tuệ.
Con người lý tưởng hóa khi họ ghen tị. Bạn tưởng tượng là thứ mà người khác có sẽ mang lại cho bạn hạnh phúc.
1 cách quan trọng mà bạn dùng để định nghĩa về bản thân có liên quan đến những lý tưởng, những tham vọng và những thứ bạn đánh giá cao. Cái tôi lý tưởng của bạn là điều bạn khao khát trở thành; cái tôi tốt nhất mà bạn nghĩ bạn có thể là hoặc nên là, và thường thì cái tôi lý tưởng này đến từ những sự so sánh xã hội. Cảm nhận về bản thân của bạn liên tục đánh giá bản thân nó với cái tôi lý tưởng của bạn và đi đến những kết luận khác nhau. Lòng tự trọng được quyết định ở mức độ lớn bởi những sự so sánh của bạn về cảm nhận về cái tôi hiện tại của bạn với cái tôi lý tưởng của bạn. Tuy nhiên, đôi khi nó dễ dàng hơn để phóng chiếu cái tôi lý tưởng đó sang người khác bằng hình thức của sự ghen tị.
Tiêu chuẩn đánh giá về cái tôi của bạn có thể thay đổi khi bạn trưởng thành và bạn học cách đánh giá về những khả năng của bạn và chấp nhận những giới hạn của bạn. Nếu bạn có những lý tưởng thực tế và có thể phấn đấu để đạt được chúng thì lòng tự trọng của bạn sẽ không bị đe dọa. Nếu cái tôi lý tưởng của bạn bị phóng đại và bạn không thể đạt được nó thì những cảm xúc tốt đẹp của bạn đến từ những thành công chỉ có thể tồn tại trong thời gian ngắn và bạn có thể cảm thấy mình không bao giờ đủ tốt và sẽ ghen tị với người khác. Bạn tiếp tục hi vọng về những thứ bất khả thi, kì vọng rằng bạn sẽ hoặc có thể được yêu thương và ngưỡng mộ vô điều kiện, không phù hợp với thực tế mà đúng hơn là bám vào 1 hình ảnh được lí tưởng hóa về bản thân bạn và 1 hình ảnh lí tưởng về những gì người khác có thể đem lại. Nếu đây là trường hợp của bạn, bạn sẽ cần bảo vệ cảm nhận về bản thân bạn khỏi việc trải nghiệm sự xấu hổ, trầm cảm, thất vọng và ghen tị.
Nguồn: PsychologyToday
