Những cảm xúc tiêu cực đem lại cho chúng ta đặc ân lớn – nó giúp ta tự cứu bản thân mình. Chúng cũng là dấu hiệu buộc ta phải thay đổi những việc chúng ta đang làm – và chúng thật sự cần thiết cho cảm xúc tích cực.
Không ai hoài nghi về giá trị của tâm trạng tốt. Thực ra, cách đây 20 năm, dường như mọi người ở Mỹ lao vào cuộc tìm kiếm không ngừng nghỉ trạng thái thư thả của tâm trí, theo đuổi một nơi vĩnh cửu nằm giữa sự thoả mãn và sự sung sướng mê ly.
Tâm trạng xấu lại là một vấn đề hoàn toàn khác. Những cảm xúc sinh ra các cảm giác khó chịu bị gọi là tội ác (giận dữ, ganh tỵ), không phải những tương tác lịch sự (ghen tuông, thất vọng) hoặc không lành mạnh (buồn chán, hổ thẹn). Chúng ta kìm nén chúng, trốn tránh và trách móc bản thân khi có những cảm xúc như thế
Chính vì những cảm xúc này khó chịu, đáng ghét nên chúng bị xem là “tiêu cực”. Mặc dù “tiêu cực” là sự dùng từ sai. Các cảm xúc vốn không tích cực hoặc tiêu cực. Mỗi cảm xúc mang lại sự thay đổi phức tạp về động lực, cơ thể, sự chú ý, nhận thức, niềm tin và hành vi: đổ mồ hôi, cười, khát vọng báo thù, trở nên lạc quan, nhớ lại kí ức cụ thể. Mỗi yếu tố của mỗi loại cảm xúc đều có một nhiệm vụ quan trọng để làm–cho dù là chuẩn bị cho ta nhắm đến những gì ta muốn (tức giận), thúc giục chúng ta cải thiện vị thế (đố kị), hoặc để ta chuộc lại những gì nói hớ (xấu hổ).
Chúng ta thường lầm tưởng về cảm xúc. Chúng rất hợp lí; chúng giúp ta đạt được mục tiêu quan trọng, là công cụ khắc hàng thế kỉ về trải nghiệm loài người vượt khỏi tiềm thức dẫn dắt ta đến nơi chúng ta cần đi. Chúng xác định vấn đề hay cơ hội và đưa ra giải pháp để sửa chữa hoặc đạt được. Chúng điều khiển sự sống; trong thực tế chúng ta sẽ biến mất từ lâu khi không có chúng.
Cảm xúc tiêu cực không chỉ quan trọng cho sự tồn tại của chúng ta mà trớ trêu thay còn cho tâm trạng tốt. Để sống hiệu quả nhất trong thế giới và vượt qua mọi thách thức, ta cần trải qua đầy đủ các trạng thái tâm lí được thừa kế từ loài người.
Todd Kashdan, nhà tâm lí học ở Đại học George Mason, cùng với đồng tác giả Robert Biswa-Diener của quyển The Upside of Your Dark Side cho rằng “Khoa học của hạnh phúc đã quên rằng thế giới là một nơi không chắc chắn, phức tạp với đầy rẫy những kẻ phiền phức và đáng ghét.” Biết lúc nào và làm sao để thể hiện tất cả cảm xúc của chúng ta, thì chúng ta có thể sống tốt hơn với bản thân và mọi người xung quanh.
TỨC GIẬN
Một người bạn gái cũ từng nói với tôi cô ấy không biết tôi quan tâm cô ấy nhiều đến mức nào cho đến khi tôi hét vào cô. Đó là kết quả nghiên cứu tổng hợp về những cảm xúc gây hiểu lầm nhất sau một hoặc hai thập kỉ. Sự tức giận là kết quả khi ta cảm thấy bị đánh giá thấp. Nó nhắc nhở ta phải khẳng định lại bản thân bằng cách đe dọa gây hại đến người khác hoặc chiếm lấy lợi ích nếu người khác không tôn trọng mình. Điều này giải thích rõ lý do tại sao bạn có thể nổi giận khi người khác cố gắng một cách không cần thiết để giúp đỡ bạn; họ không có mục đích xấu, nhưng họ đã đánh giá thấp bạn.
Nghiên cứu của nhà tâm lý học Aaron Sell, cho thấy người đàn ông mạnh mẽ và phụ nữ xinh đẹp trong quá trình tiến hóa đều có quyền lực gây hại đến quyền lợi người khác thì dễ bị nổi giận hơn người cùng vai phải lứa. Sell cho rằng “Lợi ích ban đầu của sự giận dữ là giúp ta tránh bị lợi dụng. ”
Nếu bạn biết mình xứng đáng được gì, và ai khác nhìn sự việc theo cách khác, thì sự tức giận sẽ nổi lên. Nhịp tim tăng, bạn bắt đầu đổ mồ hôi, bạn nghĩ về tất cả mọi thứ có thể nói thẳng với đối phương. Khi thực sự tức giận, bạn không thể kiềm chế được năng lượng cơ thể của bạn. Trên khắp các nền văn hóa, con người sử dụng phép ẩn dụ cho sự tức giận: Bạn là một ấm trà hoặc ngọn núi lửa, sẵn sàng bùng nổ.
Sự giận dữ có thể được xem như cảm xúc đánh mất kiểm soát cao nhất, có lẽ vì gây ra những hành động chống lại những chuẩn mực về sự quan tâm và nhã nhặn của chúng ta. Nhưng Maya Tamir, nhà tâm lí học ở đại học Hebrew tại Jerusalem quan sát được “bất kì cảm xúc nào, khi thực sự mãnh liệt sẽ chiếm lấy lý trí.”
Trong thực tế, sự thất vọng vì bị mất giá trị dẫn đến sự tức giận thường giúp bạn đạt được điều bạn muốn. Đó là công cụ đáng tin để chiếm ưu thế trong các cuộc thương lượng. Chắc chắn là cơn giận phát triển thành cơn thịnh nộ có thể làm một tình huống leo thang, nhưng nuốt nỗi đau vì bị làm mất giá trị có thể dẫn đến trầm cảm và các vấn đề sức khỏe khác. Và bằng việc hành động như thể đe doạ, sự tức giận có thể chặn trước sự leo thang. Tôi hét lên, bạn lùi lại, cả hai chúng ta đều tốt.
Sự tức giận thúc đẩy một cá nhân hành động. Khi hầu hết cảm xúc “tiêu cực” khuyến khích chúng ta tránh các tình huống – hãy nghĩ về nỗi sợ – thì sự tức giận thường kích thích phương pháp tiếp cận. Sự tức giận làm tăng sự tự tin, lạc quan và liều lĩnh, cần thiết khi sự lựa chọn thay thế là đánh mất điều gì đó quan trọng với bạn. Sự giận dữ cũng mang giá trị danh dự, thể hiện với người khác rằng bạn có sức mạnh về nguồn lực và ý chí. Những người hay thể hiện sự tức giận được cho là có vị thế cao hơn, giỏi giang hơn và đáng tin hơn.
Cách thể hiện sự tức giận thay đổi theo từng nền văn hóa. Tamir nhớ lại một việc ngay khi cô ấy quay về Israel sau khi học tại Mỹ, khi cô đang xếp hàng chờ chụp hình bằng lái. Bỗng có người hỏi cô đang làm gì, Mitar liền trả lời. Người đó nói “À, sao cô không lại đó và la to?!”. Đừng làm điều này tại Nhật Bản.
Sự tức giận không chỉ có lợi cho cá nhân, nó còn góp phần cho tiến bộ xã hội. Nó kích thích quyền công dân và phong trào nam nữ bình quyền. Nó có thể mang đến sự công bằng, công lí, sự táo bạo và tính sáng suốt. Áp lực không thể bị nhận thấy nếu không có nó. Nếu bạn luôn ngăn cản sự thất vọng khi người bạn đời của bạn làm gì đó phật ý bạn, vấn đề sẽ không nhẹ nhàng đi mà còn ăn mòn mối quan hệ đó từ bên trong.
Đọc tiếp phần II
Không ai hoài nghi về giá trị của tâm trạng tốt. Thực ra, cách đây 20 năm, dường như mọi người ở Mỹ lao vào cuộc tìm kiếm không ngừng nghỉ trạng thái thư thả của tâm trí, theo đuổi một nơi vĩnh cửu nằm giữa sự thoả mãn và sự sung sướng mê ly.
Tâm trạng xấu lại là một vấn đề hoàn toàn khác. Những cảm xúc sinh ra các cảm giác khó chịu bị gọi là tội ác (giận dữ, ganh tỵ), không phải những tương tác lịch sự (ghen tuông, thất vọng) hoặc không lành mạnh (buồn chán, hổ thẹn). Chúng ta kìm nén chúng, trốn tránh và trách móc bản thân khi có những cảm xúc như thế
Chính vì những cảm xúc này khó chịu, đáng ghét nên chúng bị xem là “tiêu cực”. Mặc dù “tiêu cực” là sự dùng từ sai. Các cảm xúc vốn không tích cực hoặc tiêu cực. Mỗi cảm xúc mang lại sự thay đổi phức tạp về động lực, cơ thể, sự chú ý, nhận thức, niềm tin và hành vi: đổ mồ hôi, cười, khát vọng báo thù, trở nên lạc quan, nhớ lại kí ức cụ thể. Mỗi yếu tố của mỗi loại cảm xúc đều có một nhiệm vụ quan trọng để làm–cho dù là chuẩn bị cho ta nhắm đến những gì ta muốn (tức giận), thúc giục chúng ta cải thiện vị thế (đố kị), hoặc để ta chuộc lại những gì nói hớ (xấu hổ).
Chúng ta thường lầm tưởng về cảm xúc. Chúng rất hợp lí; chúng giúp ta đạt được mục tiêu quan trọng, là công cụ khắc hàng thế kỉ về trải nghiệm loài người vượt khỏi tiềm thức dẫn dắt ta đến nơi chúng ta cần đi. Chúng xác định vấn đề hay cơ hội và đưa ra giải pháp để sửa chữa hoặc đạt được. Chúng điều khiển sự sống; trong thực tế chúng ta sẽ biến mất từ lâu khi không có chúng.
Cảm xúc tiêu cực không chỉ quan trọng cho sự tồn tại của chúng ta mà trớ trêu thay còn cho tâm trạng tốt. Để sống hiệu quả nhất trong thế giới và vượt qua mọi thách thức, ta cần trải qua đầy đủ các trạng thái tâm lí được thừa kế từ loài người.
Todd Kashdan, nhà tâm lí học ở Đại học George Mason, cùng với đồng tác giả Robert Biswa-Diener của quyển The Upside of Your Dark Side cho rằng “Khoa học của hạnh phúc đã quên rằng thế giới là một nơi không chắc chắn, phức tạp với đầy rẫy những kẻ phiền phức và đáng ghét.” Biết lúc nào và làm sao để thể hiện tất cả cảm xúc của chúng ta, thì chúng ta có thể sống tốt hơn với bản thân và mọi người xung quanh.
TỨC GIẬN
Một người bạn gái cũ từng nói với tôi cô ấy không biết tôi quan tâm cô ấy nhiều đến mức nào cho đến khi tôi hét vào cô. Đó là kết quả nghiên cứu tổng hợp về những cảm xúc gây hiểu lầm nhất sau một hoặc hai thập kỉ. Sự tức giận là kết quả khi ta cảm thấy bị đánh giá thấp. Nó nhắc nhở ta phải khẳng định lại bản thân bằng cách đe dọa gây hại đến người khác hoặc chiếm lấy lợi ích nếu người khác không tôn trọng mình. Điều này giải thích rõ lý do tại sao bạn có thể nổi giận khi người khác cố gắng một cách không cần thiết để giúp đỡ bạn; họ không có mục đích xấu, nhưng họ đã đánh giá thấp bạn.
Nghiên cứu của nhà tâm lý học Aaron Sell, cho thấy người đàn ông mạnh mẽ và phụ nữ xinh đẹp trong quá trình tiến hóa đều có quyền lực gây hại đến quyền lợi người khác thì dễ bị nổi giận hơn người cùng vai phải lứa. Sell cho rằng “Lợi ích ban đầu của sự giận dữ là giúp ta tránh bị lợi dụng. ”
Nếu bạn biết mình xứng đáng được gì, và ai khác nhìn sự việc theo cách khác, thì sự tức giận sẽ nổi lên. Nhịp tim tăng, bạn bắt đầu đổ mồ hôi, bạn nghĩ về tất cả mọi thứ có thể nói thẳng với đối phương. Khi thực sự tức giận, bạn không thể kiềm chế được năng lượng cơ thể của bạn. Trên khắp các nền văn hóa, con người sử dụng phép ẩn dụ cho sự tức giận: Bạn là một ấm trà hoặc ngọn núi lửa, sẵn sàng bùng nổ.
Sự giận dữ có thể được xem như cảm xúc đánh mất kiểm soát cao nhất, có lẽ vì gây ra những hành động chống lại những chuẩn mực về sự quan tâm và nhã nhặn của chúng ta. Nhưng Maya Tamir, nhà tâm lí học ở đại học Hebrew tại Jerusalem quan sát được “bất kì cảm xúc nào, khi thực sự mãnh liệt sẽ chiếm lấy lý trí.”
Trong thực tế, sự thất vọng vì bị mất giá trị dẫn đến sự tức giận thường giúp bạn đạt được điều bạn muốn. Đó là công cụ đáng tin để chiếm ưu thế trong các cuộc thương lượng. Chắc chắn là cơn giận phát triển thành cơn thịnh nộ có thể làm một tình huống leo thang, nhưng nuốt nỗi đau vì bị làm mất giá trị có thể dẫn đến trầm cảm và các vấn đề sức khỏe khác. Và bằng việc hành động như thể đe doạ, sự tức giận có thể chặn trước sự leo thang. Tôi hét lên, bạn lùi lại, cả hai chúng ta đều tốt.
Sự tức giận thúc đẩy một cá nhân hành động. Khi hầu hết cảm xúc “tiêu cực” khuyến khích chúng ta tránh các tình huống – hãy nghĩ về nỗi sợ – thì sự tức giận thường kích thích phương pháp tiếp cận. Sự tức giận làm tăng sự tự tin, lạc quan và liều lĩnh, cần thiết khi sự lựa chọn thay thế là đánh mất điều gì đó quan trọng với bạn. Sự giận dữ cũng mang giá trị danh dự, thể hiện với người khác rằng bạn có sức mạnh về nguồn lực và ý chí. Những người hay thể hiện sự tức giận được cho là có vị thế cao hơn, giỏi giang hơn và đáng tin hơn.
Cách thể hiện sự tức giận thay đổi theo từng nền văn hóa. Tamir nhớ lại một việc ngay khi cô ấy quay về Israel sau khi học tại Mỹ, khi cô đang xếp hàng chờ chụp hình bằng lái. Bỗng có người hỏi cô đang làm gì, Mitar liền trả lời. Người đó nói “À, sao cô không lại đó và la to?!”. Đừng làm điều này tại Nhật Bản.
Sự tức giận không chỉ có lợi cho cá nhân, nó còn góp phần cho tiến bộ xã hội. Nó kích thích quyền công dân và phong trào nam nữ bình quyền. Nó có thể mang đến sự công bằng, công lí, sự táo bạo và tính sáng suốt. Áp lực không thể bị nhận thấy nếu không có nó. Nếu bạn luôn ngăn cản sự thất vọng khi người bạn đời của bạn làm gì đó phật ý bạn, vấn đề sẽ không nhẹ nhàng đi mà còn ăn mòn mối quan hệ đó từ bên trong.
Đọc tiếp phần II
Last edited by a moderator:
